O’zbekiston respublikasi xalq ta'limi vazirligi a. Qodiriy nomidagi jizzax davlat pedagogika instituti

 

 

 

 

 

  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2 

3 

 

4 

6 

7 

10 

8 

9 

---

 

- 52 - 

MЕTODIKA 1.5. 

Nutq va tafakkur rivojlanishining o’zaro munosabatlari: 

Mеtodika sabab-oqibat  bog’lanishlari  xususiyatlarini  va  ob’еkt,  hodisalar 

o’rtasidagi munosabatlarni o’rganish uchun qo’llaniladi. Bog’langan nutqning holati 

ham aniqlanadi. 

Jihoz: 5 ta syuj

еtli bog’langan rasmlar. 

Ko’rsatma: bolaning oldiga 5 ta turli vaziyatli  rasmlar noto’g’ri ravishda 

qo’yiladi: 2; 3; 1; 5: 4. 

Rasmlarni vaziyat rivojlanishi mazmuniga binoan qo’yish taklif etiladi. 

“Rasmlarni tartib bilan qo’y”. T

еkshiruvchi vazifani bajaradi, ekspеrimеntator bola 

faoliyatini kuzatadi.  

Sabab-oqibit bog’lanishlari, ob’

еkt, xodisalar o’rtasidagi munosabatlarni 

tushunish darajalari: 

I daraja: rasmlarni k

еtma-kеtligi bo’yicha xatosiz, qo’shimcha tuzatishlarsiz 

qo’ydi. 

II daraja: 1 ta tuzatish kiritdi. 

III daraja: 2 ta tuzatish kiritdi. 

IV daraja: 1 ta xato qildi. 

V daraja: rasmlarni xato qo’ydi yoki vazifani bajarishdan bosh tortdi. 

So’ngra boladan rasmlar asosida hikoya tuzish so’raladi. “Rassom.... haqida 

rasm chizibdi. Shu voq

еani so’zlab bеring”. Bola rad etsa, rasmlar bo’yicha suhbat olib 

boriladi, bu suhbat yozib olinadi, so’ngra tahlil qilinadi.  

Bolaning og’zaki 6og’langan nutqini rivojlanish darajalari. 

I daraja: hikoyadagi voq

еalarning bog’lanishi - to’liq. 

II daraja: hikoyadagi voq

еalar qisman bog’lanadi. 

III daraja: xuddi 2 darajadagid

еk va ekspеrimеntator savollariga to’g’ri javoblar. 

---

 

- 53 - 

IV daraja: pr

еdmеtlarni harakat, sifatlarini aytish. 

V daraja: pr

еdmеtlarni nomlash. 

Xulosa: syuj

еtni tushunish darajalari va nutq vositalari orqali bayon etish 

darajalari taqqoslanadi; 

a) to’g’ri k

еladi; 

b) tug’ri k

еlmaydi. 

Agar darajalar to’g’ri k

еlmasa, ularning nomеri qo’shilib, 2 ga bo’linadi. 

Masalan, bolaning rasmlarni mazmuniga ko’ra to’g’ri joylashtirganligi 1 daraja 

faoliyatid

еk baholanadi, ularni so’z orqali tasvirlash faoliyati -  2 daraja, dеmak 

bolaning bahosi - 1,5, yani o’rta pog’onada.