O'zbekiston tarixidan universal qo'llanma

dagi otlar va tuyalarni safarbar etish), qo‘nalg‘a (elchilar va amaldorlar- 
ga ko'chib o'tish uchun joy berish), so‘ysun (qo'nalg'a chog'ida amal- 
dorlarni mehmon qilish uchun mol so'yish), chopar puli (soliq yig'ish 
xabarini yetkazuvchilar uchun haq to'lash), tarozuyona (tarozibonga 
to'lov haqi), mirobona (mirob uchun yig'im), darvozabon puli (yukni 
o'tkazganlik uchun shahar darvozasi qorovuliga to'lanadigan haq), ma- 
halliy hukmdorga haq to'lash, qorovulga haq toiash, pul solig‘ini 
qabul qilayotganda xazinachiga haq to‘lash, qo‘riqbonga (o'rmon 
yoki yaylov nazoratchisiga) haq to'lash, mushrifona (hosilni tekshiruv- 
chi va uning miqdorini aniqlovchi amaldorga haq toiash), afanak puli 
(begar majburiyatini o'tash haqida xabar berganlik uchun to'lanadigan 
haq), chibik puli (ommaviy ishlarda qatnashishdan ozod etilgani uchun 
to'lanadigan haq), ruhoniylarga to'lanadigan haq.
Ko'rinib turibdiki, mehnatkash xalq 18 ta soliq va boshqa to'lovlar 
to'lagan. Hunarmandlar, tashqi savdo bilan shug'ullanuvchi savdogar- 
lar, chorvadorlar zakot to'lashgan.
Bundan tashqari, mehnatkash xalq tinkasini qurituvchi quyidagi bir 
qancha majburiyatlarni ham o'taganlar:
1. Begar - rasman 12 kunlik davlat majburiyati; unga ko'ra, qish- 
loqning har bir xonadonidan bir kishidan odamlami to'plashardi. Ular 
har yili fur// 
qurilish ishlarida, kanal qazishda, yo'llarni tuzatishda, xon 
saroylari qurilishida
ishlardilar. Begarning muddati 12 kun deb belgi- 
langan bc'lsa-da, aslida u bir oy, undan ko'proqqa ham cho'zilardi. 2. 
Qazu - butun qishloq aholisini katta va kichik kanallarni tozalashga sa­
farbar etish majburiyati. 3. Ichki va obxo'ra qazu - har yili kanallarning