O'zbekiston tarixidan universal qo'llanma

suv taqsimlagichini tozalash majburiyati. 4. Hachi - himoya dambalari 
qurish vaularni mustahkamlashda qatnashish majburiyati. 5. Otlanuv- 
xon ovida qatnashish uchun lashkarlikka kelish. Sug'orish tizimi bilan 
bog'liq majburiyatlar oddiy mehnatkash xalq yelkasidagi og'ir yuk edi.
14.4. XIVA XONLIGIDA SHAHARLAR HAYOTI
Shaharlar havotinina umumiv manzarasi.
XVIII asr oxiriga kelib 
shaharlar hayotida uzoq davom etgan tushkunlik holati barham topdi.
XVIII asr2-yarmi - XIX asr boshlarida katta ko'lamdagi sug'orish in- 
shootlarining tiklanishi hamda yangilarining bunyod etilishi ishlab chiqa-

---

178
ruvchi kuchlarning o'sishiga asos bo'ldi. Bu hodisa, o'znavbatida, sha- 
harlarda hunarmandchilik, ichki va tashqi savdoning o'sishiga olib keldi.
Biroq bu o‘sishni Yevropa davlatlari iqtisodiyoti taraqqiyoti bilan aslo 
tenglashtirib bolmasdi. Bu davr G'arbiy Yevropa davlatlari hayotida tub 
sifat o'zgarishlar davom etayotgan davr edi. Chunonchi, Buyuk Britaniya- 
da boshlangan sanoat to'ntarishi Yevropaning boshqa ilg'or davlatlari- 
ga ham yoyilgan, XIX asr o'rtalariga kelganda esa u nihoyasiga yetayot- 
gandi. Binobarin, Yevropa davlatlarida kapitalistik munosabatlar gurkirab 
rivojlanayotgandi. Orta Osiyo xonliklarida, jumladan, Xiva xonligi jamiyati 
hayotida hamon o‘rta asr yer egaligi munosabatlari hukmron edi.
Me’morchilik.
XVIII asr oxirida Muhammad Amin hukmronligi 
davridan boshlab birmuncha siyosiy barqarorlik o'rnatildi. Bu omil Xiva 
shahrining holatiga ijobiy ta’sir ko'rsatdi. Chunonchi, 1782-yilga ke- 
lib Xiva shahrida qayta tiklash ishlari tugallandi. Qayta tiklash ishlari-