О‘zbyekiston Ryespublikasi Oliy va О‘rta maxsus ta’lim Vazirligi

2.3.2.-a rasm 2.3.2.-b rasm.

SHundan kyeyin talab tahlil qilinadi. Ma’lumki, muvozanatlashgan iqtisodiyotda tovarlar istye’moli ishlab chiqarish hajmiga mos kyelishi kyerak, ya’ni ular grafik orqali ifodalanganda о‘zaro kyesishishi kyerak. Agar D₁ va D₂ 1- va 2-tovarlar istye’moli bо‘lsa, quyidagi tyenglik о‘rinli bо‘ladi:

P₁xD₁+P₂D₂ = P₁xQ₁+P₂Q₂ = V

О‘zaro savdoda muvozanat narxiga erishilgandan sо‘ng ixtisoslashni davom ettirish о‘zining iqtisodiy mohiyatini yо‘qotadi, chunki о‘rnini qoplash xarajatlarining ortib borishi tufayli bundan kyeyingi ixtisoslashuv orqali ishlab chiqarilgan tovarlar ularni xorijdan sotib olishga nisbatan qimmatroqqa tushadi. 3.1.2-a va 3.1.2-b rasmlardan kо‘rinib turibdiki, muvozanat narxga R_V=R_V*=1 nuqtada erishilgan, ya’ni ishlab chiqarish nuqtasi tо‘liq ixtisoslashuv tomon harakatlangan bо‘lsa-da har ikki mamlakat uchun mos ravishda gorizontal va vyertikal о‘qlarga yetib bormagan.

Xalqaro savdoda savdo sharti tushunchasi. Mamlakatning iqtisodiy о‘sish yо‘llari va ularning xususiyatlari
Nisbiy narxlarning о‘zgarishiga asoslangan о‘zaro bog‘liqlik savdo shartlari tushunchasi orqali ifodalanadi.


@ Savdo shartlari (terms of trade) — ma’lum bir tovarning eksport va import narxlarining, mamlakat bо‘yicha yoki mamlakatlar guruhi bо‘yicha eksport va import narxlari indyekslarining nisbatidir.
Agar bizni ma’lum bir tovar qiziqtirsa, narxlar nisbati faqat shu tovarning eksport va import narxlari nisbati orqali ifodalanishi mumkin, barcha tovarlar bо‘yicha tashqi savdo о‘rganilayotgan bо‘lsa, u holda narxlar nisbati barcha tovarlar bо‘yicha ifodalanadi. Agar R_x — eksport narxlari indyeksi, R_im — import narxlari indyeksi, Q_x — eksportning miqdoriy hajmi, Q_im — importning miqdoriy hajmi, RS — eksport qilinayotgan tovarlar nisbiy taklifi va RD — import qilinayotgan tovarlarga nisbiy talab bо‘lsa, savdo shartlari grafikda quyidagicha aks ettiriladi. (2.3.3-rasm).
Eksport qilinayotgan tovarlar nisbiy taklifi egri chizig‘ining joylashuvi eksport tovarlari jami nisbiy narxi oshganda eksportning nisbiy miqdoriy hajmi importning nisbiy miqdoriy hajmiga nisbatan ortib kyetishidan dalolat byeradi.