Pedagogik psixologiya

Psixik rivojlanish sharoitlari va uni harakatga keltiruvchi kuchlar

Odamning psixik xsusiyatlari uning hayoti davomida, ya'ni ontogenetik tarzda yuzaga keladi; bu xsusiyatlarni tarkib topishi va rivojlanishida odamning ijtimoiy tajribasi tashabbusi uning hayoti va faoliyati sharoitlari, ta'lim va tarbiya yetakchi, xal qiluvchi rol o’ynaydi, - deb o’rgatadi.

Muhit (keng ma'noda olganda), ma'lum maqsadga qaratilgan ta'lim va tarbiya azaldan berilgan, genetik jihatdan qattiy belgilangan nimanidir namoyon qilish uchun sharoyitgina bo`lib qolmay, balki inson psixik xusiyatlarini tarkib toptiradi. Shuni alohida qayd qilib o`tishimiz lozimki, «jamiyat talablariga javob beradigan muayyan shaxsiy sifatlarni tarkib toptirish maqsadida katta avlodning yosh avlodga ongli, maqsadga muvofiq ta'sir ko`rsatish protsesi» sifatida ta'lim va tarbiya hal qiluvchi ahamiyatga egadir.

Birinchidan, shuni qayd qilib o`tish kerakki, odam muhit ta'siri ostidagi passiv ob'yekt bo`lmay, balki aktiv, faol mavjudotdir. Shuning uchun tashqi hayot sharoiti. Tashqi ta'sir inson psixikasining to`g`ridan to`g`ri belgilamaydi, balki odamning muhit bilan bo`lgan o`zaro ta'siri orqali, uning muhitdagi faoliyati orqali belgilaydi.

Shu sababli muhitning ta'siri haqida emas balki odamning tevarak atrofdagi muhit bilan aktiv o`z aro ta'siri haqida gapirish to`g`riroq bo`lar edi.