Qodirov to‘xtamurodning jahon geografiyasi fanidan tayyorlagan kurs ishi

1-Rasm.Dunay daryosi

8
2.YEVROPA DARYOLARI
Daryolar.Xorijiy Yevropa hududidagi daryo (yoki er usti) oqimi Atlantika okeaniga yoʻnalgan boʻlib, uning ozgina qismi Shimoliy Muz okeaniga boradi. Yer yuzasining morfologik tuzilishining parchalanishi, dengiz va qo'ltiqlarning chuqur kirib borishi, tog'lar va tekisliklarning tez-tez almashinishi xorijiy Yevropa hududida yirik daryolar tizimining yo'qligiga olib keladi. Yagona istisno - 817 000 km2 keng havzadan suv to'playdigan Dunay. Iqlim turlarining xilma-xilligi Yevropa subkontinentidagi suv oqimining mavsumiy shakllarida sezilarli kontrastlarni keltirib chiqaradi va bundan tashqari, daryolarning oziqlanishining bir nechta manbalari mavjudligini aniqlaydi: yomg'irlar, ichi bo'sh buloq suvlari, muzliklarning erigan suvlari.Yevropaning shimolida daryolarning asosiy to'ldirilishi qor erishi tufayli sodir bo'ladi, shuning uchun Finlandiya va Shvetsiya daryolari (Oulujoki, Turne-elv, Ongerman-Elveni va boshqalar) yozning boshida yoki bahor oxirida eng ko'p oqadi. Qishda, atmosfera yog'inlari qalin qor qoplami shaklida saqlanib qolganda, daryolarda kam suv kuzatiladi. Alp tog'lari, Pireney va Karpat o'rta tog'lari daryolari yaqinida qor bilan oziqlanish ham ustunlik qiladi. Bu togʻ sistemalarining baland togʻ kamarida daryo suvining asosiy massasi yozda erishayotgan muzliklardan olinadi. Bular Reyn, Rhone, Po, Garonna, Inna, Savoy va boshqalarning yuqori oqimidir. Markaziy va Janubiy Yevropadagi eng keng tarqalgan daryolar yomg'irli daryolardir. Daryolarda yog'ingarchilik rejimi va bug'lanish miqdoriga qarab toshqin cho'qqilarining turli balandliklari kuzatiladi va ularning o'tish mavsumi o'zgaradi. Yevropaning Atlantika mintaqalari daryolari Shimoliy Frantsiya va Germaniya pasttekisliklari
(Luara, Sen, Som, quyi Reyn, Vezer va boshqalar) va Buyuk Britaniya (Temza, Severn) okeanik tipda joylashgan. iqlimi va shuning uchun har doim to'liq oqim.
Polsha tekisligidagi daryolar, Oʻrta va Quyi Dunay pasttekisliklari yozda suv oqimining katta qismini bugʻlanishga sarflaydi; bu mavsumda darajada uzoq vaqt pasayish kuzatiladi. Ikkinchi kam suv davri sovuq mavsumga to'g'ri keladi, bu vaqtda daryolarda muz hosil bo'ladi. Kanallardagi suvning asosiy ko'tarilishi, ko'pincha juda keskin ifodalangan, bahorgi toshqin paytida suv toshqini bilan bog'liq. Vistula, Odrey va boshqa daryolarda shunga o'xshash ko'tarilishlar yaqinda halokatli toshqinlar bilan birga bo'lgan; ularning oldini olish uchun oqimni tartibga solish bo'yicha qimmatli ishlarni bajarish kerak edi. Suv sathining eng aniq mavsumiy tebranishlari O'rta er dengizi daryolarida Arno, Tiber, Xukari va boshqalar. Bu hududda atmosfera namligini yo'qotish davri (qish) va yozning quruq davri aniq. belgilangan. Qish va yoz mavsumida kanalda olib boriladigan suv hajmining nisbati ko'pincha 100: 1 va hatto 200: 1 ga yetadi. Xorijiy Yevropadagi eng yirik daryo Dunaydir. Yuqori oqimlarda suvning asosiy qismi Dunayga alp irmoqlari orqali etkazib beriladi va shuning uchun daryo yozda bu yerrda eng ko'p oqadi.
Kontinental iqlim sharoitida bug'lanish keskin ortib borayotgan Dunay pasttekisligida Dunaydagi suv sathining pasayishi aynan yoz mavsumida sodir bo'ladi. Dunay daryosi uning manbazi Germaniyada, qora o‘rmonda.U o'nlab mamlakatlarni kesib o'tadi (Slovakiya, Vengriya, Germaniya, Bolgariya, Ruminiya, Serbiya, Slovakiya, Avstriya, Ukraina va Moldova), delta bo'lgan Qora dengizga quyiladi. o'simlik va hayvonot dunyosiga boy daryo bo'lib, u butun Yevropada eng yaxshi saqlanib qolganligi sababli biosfera qo'riqxonasi hisoblanadi.Uning uzunligi 2888 km va o'rtacha oqimi 6.500m³ / s bo'lgan Volgadan keyin materikdagi ikkinchi eng uzun daryo. Bundan tashqari, u to'rtta poytaxtdan o'tadi: Vena, bu erda biz eng muhim kanallardan birini topa olamiz.
Bratislava, Belgrad va Budapesht.