Antropoidlar qanday muolaja usullaridan foydalanganlari va
qanday shifobaxsh o'sim liklarni ishlatganlarini aniq aytish qiyin.
Lekin, antropoidlaming muolaja usullari va ular ishlatgan shifobaxsh
o'simliklarning xillari eng yuqori darajada rivojlangan odamsimon
maymunlarnikiga nisbatan ancha yuqori bo'lgan
Fikrim izcha
antropoidlar dasl lab og'riq qoldiruvchi, kayf beruvchi, ich ketishni
to'xtatuvchi. yara-chaqalarni tuzatuvchi dorivor o'simliklardan
foydalangan bo'lsalar kerak. Bu dorilar o ‘z tabiiy holida ishlatilgan,
ya'ni ulami chaynab yutganlar.
Odam simon maxluqlar tabiatda shifobaxsh o'simliklar borligini
oldindan bilgan emaslar. U lar ovqat qidirish jarayonida
tabiatda
shifobaxsh o'simliklar borligini bilib olganlar. S o ‘ng zarur bo'lib
qolganida bu o'simliklami izlah topib ishlatganlar. Dorivor o'simliklami
topish va ulardan foydalanish juda uzoq vaql davom etgan.
Birshifobaxsh
0
‘simlik topilganidan so‘ng ikkinchisini topish
o'rtasida asrlar o'tgan, chunki. antm poidlaming «laboratoriyasi»
tabiatning o ‘zi bo'lgan. Tabiatning sir-asrorlarini bilib olish esa bu
maxluqlar uchun oson ish bo‘ 1 magan. Bunda ko'proq tasodif rol
o'ynagan. Masalan, biror joyi og‘rib tuigan maxluq tasodifan og‘riq
qoldimvchi o'simlikni yeganida undagi og'riq to'xtab qolgan. S o ‘ng
esa biror joyi ogTiganida shu o ‘simlikni qidirgan. Ichi ketayotgan
maxluq bir vaqt uning ichini to'xtatgan o'simlikni qidiigan. Shunday
qilib, qadamba-qadam dorivor o'simliklar topila borgan.
Q o ‘ 1 bilan amalga oshiriladigan
muolaja usullariga kelsak,
odam sim on maxluqlar tugTuq paytida ayolga yordam berish,
tug'ilgan chaqaloqning kindigini kesish va bog'lash, jarohatlangan
joydan oqayotgan qonni to'xtatish va uni boglash kabi muolajalami
qilganlar. S o ‘ng esa bu usullar takomillashib, rivojlanib boigan.
Masalan, ilgari chaqaloqning kindigini tishlab uzgan bolsalar,
keyinchalik bu maqsad uchun qirrali toshdan foydalanganlar.
Qirrali toshlami tananing biror joyida to'planib qolgan yiringni
chiqarib yuborish uchun ham ishlatganlar.
Keyinchalik bu maqsad
uchun ochiq tabiatda topiladigan metallardan foydalanganlar.
Muolajada qirrali tosh (toshpichoq) ishlatila boshlagan kunni
«odam tibbiyoti* ning paydo bo‘lgan kuni deb atash mumkin. Bu
«tibbiyot» asta-sekin rivojlanib va takomillashib borib, hoziigi zamon
tibbiyoti darajasiga yetdi. 0 ‘zbekiston hududida ham tibbiyot shu
yo‘lni bosib o ‘tgan. Buni arxeologik materiallar va
tibbiy-tarixiy
adabiyot isbot etadi. Respublikamizdagi arxeologiya muassasalari va
ilmiy-tadqiqot institutlarida bunday materiallar juda ko‘p.
9
www.ziyouz.com kutubxonasi
I b 0 b . 0 ‘ZBEKISTON HUDUDIDA TIBBIYOTNING
KELIB CHIQISHI
Dastlabki muolaja usullarining ishlab chiqilishi
Tarixiy ma'lumotlarga ko'ra 0 ‘zbekiston hududida tibbiyot
insoniyat jamiyati taraqqiyotining dastlabki bosqichida,
ibtidoiy
jamoa davrida kelib chiqqan. Tibbiyotga o ‘sha davrda yashagan
antropoidlar (odamsim on maxluqlar) asos solganlar.
Hozirgi 0 ‘zbekiston hududida antropoidlam ing suyaklari
Faig'ona viloyatidagi Selengurg'oridan topilgan. Arxeologlaming
aniqlashicha Selengurda topilgan antropoid bizdan 800 — 700
ming yil muqaddam yashagan ekan. Demak, bizning tibbiyotimiz
800 — 700 ming yillik tarixga ega
Antropoidlar tashqi qiyofalari jihatdan hali unchalik odam
ko'rinishni olmagan maxluq boiganlar.
Idrok etishda ham ular
odamlardan yiroq edilar. lekin maymunlarga nisbatan ancha yuqori
rivojlangan bolganlar.
Tarixdan m aiu m ki, ibtidoiy odamlar birinchi b o iih qurol
ishlata boshlaganlar. Qurol ishlatish natijasida antropoidlaming
muolaja usullari tez rivojlana boshladi. Boshqa hayvonlaida esa muolaja
usullari shakllanmay qolgan.
Antropolog olimlaming yozishlaricha, antmpoid tipigakimvchi
maxluqlardan birinchi b o iib avstralopiteklar*
qurol ishlata
boshlaganlar. Am m o, ulam ing ishlatgan qurollari oddiy tayoq,
hayvonlaming suyagi va ishlov berilmagan toshdan iborat boigan,
Bu qurollar bilan biror murakkabroq ishni bajarish m um kin
emas. Binobarin. avstralopiteklar ishlatgan oddiy qurollar bilan
muhimroq muolaja qilib boimagan.
Shuning uchun avstralopitek-
Do'stlaringiz bilan baham: 
