T o s h k e n t a b L a L l I b n s I n o n o m I d a g L

* «Antropologlar bu maxluqni avstralopitek (Avstrialiya maymuni), deb 
n oto'g'ri ataganlar. A ntropoidlar maym unga o'xshaganlar ham, maymun 
bo'lmaganlar. U lam l avstraloantrop, ya'ni Avstraliya odami, deb atashi to'g'riraq 
bo'lur edi A m m o. bu maxluq jahon ilmiy tarixiy adabiyotiga * avstralopitek» 
nomi bilan kirib qolgan.
10
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

laming muolaja usullari odamlamikidan ko'ra, ko'proq maymun- 
lamikiga yaqinroq bolgan
A nlropoid tipiga kiruvchi maxluqlardan gavda tuzilishi va 
idrok etish jihatidan avstralopitekka nisbatan yuqoriroq rivojlangan 
maxluqlar pitekantroplar** (m aymun odamlarjdir. Pitekantrop- 
larni «homo erektus*, ya'ni «tik yuruvchi odam», deb ataganlar. 
Bu maxluqlaming intellektual qobiliyati ham yuksakroqdir.
Pitekantroplar avstralopiteklarga nisbatan har xil qurollardan 
kengroq foydalanganlar. B a 'z i a n tro p o lo g lam in g fikricha, 
pitekantroplar birinchi bo'lib, qurol yasay boshlaganlar. Xususan, 
ular toshpichoq (o'tkir qirrali qilib kesilgan tosh), toshbolta, 
toshto'qmoq yasaganlar. U larsh u qurollardan muolaja maqsadida 
foydalangan bo‘lishlari ham mumkin. Masalan, tananing biror 
joyida, teri ostida yig‘ilib qolgan yiringni kesib chiqarib yuborish, 
yangi tug'ilgan chaqaloqning kindigini kesish va h k.
O'zbekiston hududida topilgan Selengur odam ining gavda 
tuzilishi va idroki pitekantropnikiga yaqin bo'lgan, balki undan 
ham yaxshiroq rivojlangan. Dem ak, Selengur odami pitekantrop 
bajaigan hamma ishlami qila olgan. Binobarin, Selengurodamining 
muolja usullari ham ancha yuqori bo'lgan.
Tarixiy rivojlanishda pitekantroplardan so 'n g Sinantroplar 
(Xitoy odamlar) davri boshlanadi. Ru maxluqlar o ‘z gavda tuzilishi 
va idroki jihatidan pitekantroplarga nisbatan ko'proq rivojlangan 
bo'lganlar Ko'pchilik antropologlaming fikricha, sinantroplar qurol 
yasashdajuda mohir bo'lganlar. U larancha takomillashgan qulay 
va nozikroq qurol yasay olganlar. Bu qurollar bilan esa ba'zi 
murakkabroq muolaja qilish imkoniga ega bo‘lganlar. Masalan, o'tkir 
qirrali qilib yasalgan tosh yoki suyak bilan qattiq jarohatlanib, 
osilib qolgan biror a'zoni (qo‘l yoki oyoqni) kesib tashlash. 
Y o k i suyakdan yasalgan igna bilan oyoq ostiga kirib qolgan 
zirapchani chiqarib olish va h.k.
Antropoidlar hayvonot olamidan ajralibv chiqib, haqiqiy inson 
qiyofasiga ega bo‘lgunlaricha yana bir necha bosqich rivojlanish 
yo'lin i bosib o'tdilar. Xususan, ular sinantroplar bosqichidan 
keyin atlantiroplar, so 'n g heidelherglar va olduvaylar bosqichini 
0
‘tdilar. Shu uchala davr antropoidlarini birlashtirib, ulam i 
arxantroplar, deb atadilar.