1 amaliy mashg’uloti. Mavzu : Analog-raqamli va raqam-analogli o’zgartirgichlarni o’rganish. Ishdan maqsad

Mavzu : Tarmoq adapterlari va ularning vazifalari.
Ishdan maqsad: Tarmoq adapterlari, ularning vazifalari, maqsad va qo’llanishlari boasida amaliy ko’nikmalar xosil qilish.


Topshiriq: 1. O’tilgan ma’ruza matni va tavsiya etilgan adabiyotlardan mavzuga oid bilimlarni takororlash.
2. Xisobot tuzing va unda keltirilgan bayon asoslarini aytib bering.


Nazariy qism


Tarmoqni loyihalashtirish bosqichida qurilmalarni tanlash juda katta ahamiyatga ega, chunki qurilmalar narxi umumiy tarmoq narxining katta qismini tashkil etadi. Aloqa qurilmalarini o'zgartirish esa, nafaqat qo'shimcha mablag'ni talab etadi, yana qiyin ish hajmining oshishiga ham sabab bo'ladi. Mahalliy tarmoq qurilmalariga quyidagilar kiradi:

• 
  axborot uzatish uchun kabellar;
  
• 
  kabellarni ulash uchun razyomlar;
  
• 
  moslovchi terminatorlar;
  
• 
  tarmoq adapterlari;
  
• 
  repiterlar;
  
• 
  transiverlar;
  
• 
  konsentratorlar;
  
• 
  ko'priklar;
  
• 
  yo'naltirgichlar (marshrutizator);
  
• 
  shluzlar.
  

Tarmoq qurilmalarining birinchi uchtasi haqida yuqoridagi boblarda aytib o'tildi. Hozir biz qurilmalarning qolgan vazifalari xususida to'xtalib o'tamiz.
Tarmoq adapterlarini turli adabiyotlarda yana kontrolyor, karta, plata, interfeyslar, NIC — Network Interface Card nomlar bilan ataydilar. Bu qurilmalar mahalliy tarmoqning asosiy qismi, ularsiz tarmoq hosil qilish mumkin emas. Tarmoq adapterlarining vazi- fasi — kompyuterni (yoki boshqa abonentni) tarmoq bilan ulash, yana qabul qilingan qoidalarga rioya qilgan holda kompyuter bilan aloqa kanali o'rtasidagi axborot almashinuvini ta'minlash. Aynan shu qurilmalar OSI modelining quyi bosqichlari bajarishi kerak bo'lgan vazifalarni amalga oshiradilar. Odatda, tarmoq adapterlari plata ko'rinishida ishlab chiqariladi va kompyuterning sistema magistrallarini kengaytirish uchun qoldirilgan razyomga o'rnatiladi (odatda, ISA yoki PCI). Tarmoq adapter platasida ham, odatda, bitta yoki bir necha tashqi razyomlar bo'lib, ularga tarmoq kabellari ulanadi.
Tarmoq adapterlarining hamma vazifalari ikkiga bo'linadi: magistral va tarmoq. Magistral vazifalarga adapter bilan kompyuterning sistema shinasi o'rtasidagi almashinuvni amalga oshirish (ya'ni o'zining magistral manzilini tanish, kompyuterga axborot uzatish va kompyuterdan ham axborot olish, kompyuter uchun uzilish signalini hosil qilish va hokazolar) kiradi. Tarmoq vazifalari esa, adapterlarni tarmoq bilan muloqotini ta'minlashdir.




Tarmoq adapter platasi.



Kompyuter tarkibida adapter platasining ravon ishlashi uchun uning asosiy ko'rsatkichlarini to'g'ri o'rnatish zarur:

• 
  kiritish-chiqarish portining asos manzilini (ya'ni manzil maydonining boshlanish manzilini, u orqali kompyuter adapter bilan muloqot qiladi);
  
• 
  foydalaniladigan uzilish nomeri (ya'ni taqiqlash yo'lining nomeri, u orqali kompyuterga adapter o'zi bilan axborot almashinuvi zarurligi haqida xabar beradi);
  
• 
  bufer va yuklanuvchi xotiralarning asos manzili (ya'ni adapter tarkibiga kiruvchi kompyuter aynan shu xotira bilan muloqot qilishi uchun).
  

Bu ko'rsatkichlarni foydalanuvchi tomonidan adapter plata- sidagi ulash moslamasi (djamer) yordamida tanlab o'rnatish mum- kin, lekin plata bilan beriladigan maxsus adapterni initsializa- tsiyalovchi dastur yordamida ham o'rnatish mumkin. Hamma ko'rsatkichlarni (manzil va uzilish nomeri) tanlashda e'tibor berish kerakki, ular kompyuterning boshqa qurilmalarida o'rnatilib, band bo'lgan ko'rsatkichlaridan farq qilishi kerak. Hozirgi zamon tarmoq adapterlarida ko'pincha Plug-and-Play tartibi qo'llaniladi, ya'ni ko'rsatkichlarning foydalanuvchi tomonidan o'rnatilishi (soz- lash)ning hojati yo'q, ularda sozlash kompyuter elektr manbayiga ulanganda avtomatik ravishda amalga oshiriladi.
Adapterning asosiy tarmoq vazifalariga quyidagilar kiradi:

• 
  kompyuter va mahalliy tarmoq kabelini galvanik ajratish (bu, odatda, signalning impuls transformatori orqali uzatiladi);
  
• 
  mantiqiy signallarni tarmoq signallariga va aksiga o'zgartirish;
  
• 
  tarmoq signallarini kodlash va dekoderlash;
  
• 
  qabul qilinayotgan paketlardan aynan shu abonentga manzil- lashtirilgan paketlarni tanlab qabul qilish;
  
• 
  parallel koddan ketma-ket kodga axborot uzatilishda o'zgar­tirish va axborot qabul qilishda aksiga o'zgartirish;
  
• 
  adapterning bufer xotirasiga uzatilayotgan va qabul qilinayotgan axborotlarni yozish;
  
• 
  qabul qilingan axborot almashinuvini boshqarish usulida tarmoqqa ega bo'lishni tashkil qilish;
  
• 
  axborotlarni qabul qilish va uzatishda paketlarning nazorat bitlari yig'indisini Transiverlar yoki uzatish va qabul qilish qurilmalari (TRANsmitterQreCEIVER — priemoperedatchiki), adapter bilan tarmoq kabeli o'rtasidagi axborotni uzatish uchun xizmat qiladilar yoki tarmoqning ikki qismlari (segment) o'rtasidagi axborot uzatishni amalga oshiradilar. Transiver signalni kuchaytirish, signal qiymatlarini o'zgartirish yoki signal ko'rinishini o'zgartirish (masa­lan, elektr signalini yorug'lik signaliga va teskariga) ishlarini bajaradi. Ko'pincha adapter platasiga o'rnatilgan qabul qilish va uzatish qurilmasini transiver deb ham yuritiladi.3 - amaliy mashg’uloti.