А лалия боланинг она кррнида ёки дастлабки ривожланиш боски


Сенсор алалияда коррекцион таъсир тизими



Download 1,35 Mb.
Pdf ko'rish
bet13/13
Sana06.07.2022
Hajmi1,35 Mb.
#750405
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   13
Bog'liq
alaliya haqida

Сенсор алалияда коррекцион таъсир тизими
С енсор ал ал и яд а логопедик таъсир н у тк тар к и б и н и н г онгли 
тахлилини тарбиялаш , ф онем атик идрокни ривож лантириш га, н утк 
таркибини туш униш га каратилган булади.
Сенсор алалияли болаларни укитиш да, ф аолиятни ри вож ланти ­
риш га йуналтирилган, товуш ва морфологик тахлилни ва н у ткн и н г 
мазмун томонини ш акллантириш га йуналтирилган махсус усуллар 
кулланилади. Бунда туш униш нинг, уз нуткининг, билиш ф аоли я- 
ти н и н г ривож ланм аганлиги даражаси, бола ш ахсиятининг умумий 
хусусиятлари хисобга олинади.
Бола нуткий ф аоли яти н ин г барча томонларига кетм а-кет систе- 
мали таъсири коррекцион и ш н и н г асосий тамойили хисобланади.
Иш, факат шифокор томонидан, М НС ф аолиятини нормаллаш ти- 
рувчи, бош м ия пустлоги тукималари етилиш ини рагбатловчи махсус 
муолажалар утказилгандагина самарали булади.
К оррекцион иш ларни бош лаш дан аввал бола хаётининг ш ароити, 
уни ураб турган мухит, я к и н одамлар, уйинчоклари билан таниш иш , 
ки зи ки ш ва имкониятлари доирасини аниклаш олиб бориладиган иш 
дастурини ва мулокотга киритиш йулларини белгилаш керак.
О илада куллан и лувчи болага каратилган мурож аатлар хаж ми 
ва характери аникланади. У китувчи ва ота-оналар узгармайдиган 
кури н иш да машгулотда, хам болани н г уйдаги ку н д али к -м аи ш и й
характерга эга а н и к ифодаланган (стандартлашган) курсатма-истак- 
лар руйхатини тузадилар, У нинг нутксиз характерга эга товушларга 
булган зехн даражаси, бутунлай ж и м л и к ва ш овкин ш ароитларида 
аникланади. Дастлаб н утки й мулокот чегараланади, боланинг тар- 
тибсиз нутки тормозланади.
Иш боланинг нуткий тартибни таш кил этиш дан бошланади. Бола 
учун дам олиш соатлари ва кунлари жорий этилади. К ундали к хаё- 
тида овозли аппаратлар олиб таш ланади (телевизор, радио ва х-к.). 
А вайловчи товушли режим яратилади, нуткий ва нутксиз сигналлар 
кириш и чегараланади. Ф реш ельс бола атрофида ф акат ж и м ж и тли к 
яратилм ай, бал ки курув очлиги вазиятини хам ярати ш н и тавсия 
килган: расмларни, уйинчокларни курсатмаслик ва х.к. Ф акат ш ун- 
дай ти нчлантириш асосида иш га кириш иш м ум кин, бу боланинг 
товуш ларга зе х н л и л и ги н и ош и ри ш га ёрдам беради. А с та-с ек и н
232


д и к кат, и дрок холати ан и к л ан ад и , сунг уларни ривож лантири ш 
кенгайтириш га каратилган иш лар олиб борилади.
И ш н и н г асосий вазифалари куйидагилардан иборат: теварак-атро- 
ф идаги товушларга, н утки й товушларга нисбатан ки зи ки ш уйготиш , 
уларга такли д к и л и ш га эхтиёж, хохиш ва им кон и яти ни ривож ланти­
риш , н утки й ва н утки й булмаган товушларни фарклаш.
Умумпедагогик иш , асосий ф аолият куриниш ларини олиб борувчи 
н у ткн и н г психофизиологик асосларини ш акллантириш га, ихтиёрий 
д и к катн и , курув ва акустик курсатмалар хамда диф ф еренсацияларни 
ривож лантириш га йуналтирилган. И ш н утки й товушлардан бош лан- 
майди, нутксиз характерга эга товушлар, ш овкинларни фарклаш дан 
бош лан ади. Б и р о к бу, бола етарлича ую ш ган ва унда элем ентар 
д и к катн и туплай олиш кобилияти булса, унум ли ф аолият и м кон и яти
тарбияланган такдирдагина м ум кин булади.
Б олаларн и нг д и к к ати ва иш коб и ли ятин и ривож лантириш учун 
турли кулланмалардан фойдаланилади: кесма расмлар, таёкчалар (хи- 
соб таёкчаларидан геометрик ш аклларни ясаш), предметларни ранги, 
ш акли хаж м ига кура таснифлаш . Болан и нг етарлича ую ш ганлигида, 
д и к кати н и туплай олиш ида, ф аоли ятн и нг элементар куриниш лари 
ш акллан ган ида товуш ларни идрок ки лиш буйича олиб бориладиган 
иш м ум кин хисобланади.
Курув так ли д ч ан л и ги асосидаги ф аол и ятн и ри вож лантири ш га 
д и к к ат каратилади, вазиф алар мураккаблиги аста-секин усиб боради. 
Вазифаларни н утки й ш архлаш олиб таш ланади, чунки ривож ланиш - 
н и н г бу б оскичида бола узига каратилган н у ткн и туш унмайди.
Ф аоли ятн и тарбиялаш ва уни назорат ки ли ш асосида, н у тки й
ф аоли ятн и йуналтири лган ш аклланиш буйича иш олиб борилади: 
мулокот эхтиёж ини ривож лантириш , ун и н г м огивацион асосларини 
ривож лантириш . Болани нуткда д и к катн и ж амлаш га ургатадилар, 
ф онем атик и дрокни кенгайтирадилар ва аниклайдилар.
Бола д и к кати , так ли д чан л и ги ва иш кобилияти етарли ривож - 
лан и ш ида, бир катор турли характерга эга, уюшмаган товуш ларни 
ф арклаш га ургатиш га утилади. Бунда бирмунча купол д и ф ф ер ен ­
сац и ял арн и тарбиялаш билан бирм унча ёр ки н , кучли иф одалан - 
ган ж арангланиш лардан бош ланади: хамёндаги тангалар ж аранги, 
стакандаги калам лар такиллаш и ва х-к. А ста-секин бирм унча паст, 
ш иддатсиз, узаро бирм унча я к и н товуш ларни ф арклаш га утилади: 
с и л л и к к о го з ш овкини, кутидаги гугурт чуплари н ин г ш итирлаш и ва 
Х .к . 
Яъни, бирмунча нозик акустик дифференсацияларни тарбиялаш га 
аста-секи н утиб борилади.
Овоз чикарувчи уй и н ч ок ва асбоблар сигналидан фойдаланилади. 
Боланинг уйинчокни кулида ушлаб туриши, жаранглашида вибрацияни 
сезиш и фойдалидир. Аввал у педагог у ёки бу товушни кандай келтириб 
чикараётганини кузатади, уларни узи келтириб чикариш га уринади. 
Сунг логопед имо-иш ора билан болага кузини ёпиш ни ёки угирилиб
233

Download 1,35 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   13




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©www.hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish