Erkin Xojiyev

Fuqarolik  holati  dalolatnomalarini  yozish  -  O`zbekiston  Respublikasi 
Vazirlar  Mahkamasining  1999  yil  12  apreldagi  qarori bilan  tasdiqlangan  «Fuqarolik 
holati dalolatnomalarini qayd etish Qoidalari» bilan tartibga solinadi. 
Fuqarolik holati dalolatnomalarini yozish organlari o`z faoliyatini O`zbekiston 
Respublikasi  Konstitutsiyasiga,  O`zbekiston  Respublikasining  Oila  kodeksiga, 
Fuqarolik  holati  dalolatnomalarini  qayd  etish  qoidalariga,  FHDYO  organlarida  ish 
yuritish  tartibi  haqidagi  yo`riqnomaga  va  FHDYO  organlari  faoliyatiga  taalluqli 
boshqa qonun hujjatlariga muvofiq amalga oshiradi. 
FHDYO  organlarining  faoliyatiga  umumiy  rahbarlik,    FHDYO  organlarini 
tashkil etish, qo`shib yuborish, tugatish, qayta tashkil etish va ular faoliyatini nazorat 
qilish O`zbekiston Respublikasi Adliya vazirligi tomonidan amalga oshiriladi. 
FHDYO organlari quyidagi fuqarolik holatlari dalolatnomalarini qayd etadi; 
a) tug`ilganlik; 
b) nikoh tuzish; 
c) nikohdan ajralish; 
d) o`lim. 
Fuqarolik holatlari dalolatnomalarini yozish davlat ahamiyatiga molik hujjatlar 
bo`lib, ikki nusxada tuziladi va FHDYO organlarida qayd etilgan vaqtdan boshlab 75 
yil mobaynida saqlanadi. 
Farzandlikka olish, otalikni belgilash, familiya, ism va ota ismini o`zgartirish, 
jinsni  o`zgartirish  kabi  voqea  va  faktlar  yuqorida  sanab  o`tilgan  fuqarolik  holatlari 
dalolatnomalarida ularga tegishli o`zgartirishlar kiritish orqali aks ettiriladi. 
Quyidagi  hollarda  fuqarolik  holati  dalolatnoma  yozuvlarini  qayd  etish  rad 
qilinishi mumkin: 
agar dalolatnoma yozuvini qayd etish konunga zid bo`lsa; 
agar  dalolatnoma  yozuvini  qayd  ettirish  uchun  murojaat  qilgan  shaxs  bunga 
huquqli bo`lmasa yoki muomalaga layoqatsiz deb topilgan bo`lsa. 
Qonun  fuqarolarning  shaxsiy  va  mulkiy  huquqlarini  himoyalashni  hamda 
davlat  va  jamiyat  manfaatlarini  hisobga  olgan  holda,  fuqarolar  hayotidagi  muhim 
voqealar - tug`ilish, nikoh tuzish, o`lim va insonning muhim subyektiv huquqlari va 
majburiyatlarning yuzaga kelishi, o`zgarishi va to`xtatishiga sabab bo`ladigan boshqa 
holatlarning vakolatli organlarda qayd etilishini belgilaydi. 
Fuqarolik  holatini  qayd  etish  fuqarolarning  huquq  va  burchlarini  paydo 
bo`lishiga sabab bo`lib xizmat qiluvchi hujjat (gerbli guvohnoma) berish uchun asos 
bo`ladi. Fuqarolik holati  dalolatnomalarini  qayd  etishning  ahamiyati  shundaki, unga 
asosan  FHDYO  organi  tomonidan  berilgan  guvohnoma,  unda  ko`rsatilgan  faktning 
to`g`riligini tasdiqlovchi shaksiz dalil hisoblanadi. 
Fuqarolik  holati  dalolatnomalarini  qayd  etish  tuman  va  shaharlarda  fuqarolik 
holati  dalolatnomalarini  yozish  bo`limlari  tomonidan  amalga  oshiriladi,  tug`ilish, 
o`lim,  nikoh  tuzish,  nikohdan  ajralish,  otalikni  belgilash  esa  shaharcha,  qishloq  va 

---

ovullarda  fuqarolar  yig`inlari  raislari  (oqsoqollari)  tomonidan  ham  qayd  etilishi 
mumkin.