Glossariy-terminlerdin` qisqasha tu`sindirme so`zligi abiotikaliq (jansiz) faktorlar

Qoriqxanalar
 
ayriqsha qorg`alatug`in ta`biyiy territoriyalardin` eski ha`m 
qatan` ta`rtipke iye tu`ri bolip, belgili bir tu`r haywandi 
yamasa o`simlik yaki ekosistemani qorg`aw ushin du`zilgen 
boladi. Qoriqxanalardin` uliwma maydani 209607,3 ga. 
O`zbekstan respublikasinda 9 qoriqxana bar. 
Qizil kitap 
jog`alip baratirg`an yamasa joq boliw qa`wipi astinda turg`an 
o`simlik ha`m haywan tu`rlerin esapqa aliwshi ma`mleketlik 
hu`jjet esaplanadi. Onda siyrek ushirasatug`in o`simlik ha`m 
haywanlardin` 
tarqaliw 
areallari, 
kemeyiw 
sebepleri 
ko`rsetilip, olardi tez arada qorg`aw boyinsha usinislar 
beriledi. 
Litoral` zona 
suwdin` shuqir bolmag`an bo`legi, bunda jaqtiliq suw tu`bine 
shekem baradi. 
Limnik zona 
suwdin` onnan pa`sirek qabati bolip, bunda jaqtiliq aziraq 
tu`sip turadi. Bul zonadan keyin jaqtiliq tu`speydi. Na`tiyjede 
biomassa toplanbaydi. Limnik zonanin` to`mengi shegerasi 
kompensatsiya delinedi. 
Ma`mleketlik 
milliy parkler 
ma`mleket sheshimi ta`repinen du`ziledi ha`m respublika 
byudjetinen qarji menen ta`miynlenedi. Milliy parkler 
biologiyaliq ha`r tu`rlilikti qorg`aw ushin du`ziledi. 
Ma`mleketlik 
buyirtpaxanalar
 
respublikaliq ha`m jergilikli a`hmiyetke iye boliwi mu`mkin. 
Olardin` territoriyasinda ma`lim bir xojaliq iskerliklerin alip 
bariwg`a ruxsat bar. Buyirtpaxanalar – ma`lim bir haywan 
ha`m o`simlik tu`rin qorg`aw ushin du`ziledi. O`zbekstanda 
11 
buyirtpaxananin` 
uliwma 
maydani 
1716200 
ga. 
Buyirtpaxanalardin` iskerlik mu`ddeti qa`legen waqitta 

---

o`zgeriwi mu`mkin. Olar mu`ddetsiz, belgili bir mu`ddetke – 
5 yamasa onnan da ko`p jilg`a yamasa az mu`ddetke 5 jildan 
da az waqitqa du`ziliwi mu`mkin.