Glossariy-terminlerdin` qisqasha tu`sindirme so`zligi abiotikaliq (jansiz) faktorlar

ekologiyasi 
populyatsiyalar du`zilmesi, dinamikasi belgili sharayatlarda 
tu`rli organizmler saninin` o`zgeriw sebeplerin tekseredi. 
Produtsentler 
jasil o`simlikler kiredi. Olar jer u`stindegi ha`r qanday 
biotsenozdin` tiykarg`i qurami ha`m energiya deregi sipatinda 
xizmet etedi. Produtsentler toplag`an energiyasinan basqa 
organizmler paydalanadi. 
Profundal` zona 
bul jerge jaqtiliq tu`speydi. 
Redutsentler 
Nabit bolg`an o`simlik ha`m haywanlardag`i organikaliq 
zatlar mikroorganizmler, yag`niy saprofit halda jasawshi 

---

bakteriyalar ha`m zamarriqlar ta`sirinde idiraydi. Bunday 
organizmler 
redutsentler
delinedi. 
Sinekologiya 
(«sin» - grekshe so`z bolip, «birgelikte» degen ma`nisti 
beredi) - biogeotsenozlardin` du`zilisi ha`m qa`siyetlerin
ayirim 
o`simlik 
ha`m 
haywan 
tu`rlerinin` 
o`z-ara 
baylanislarin ha`mde olardin` sirtqi ortaliq penen bolg`an 
mu`na`sibetlerin u`yrenedi. 
Simbiotik 
baylanislar 
Ha`r eki organizm ushin paydali esaplang`an o`z-ara 
baylanislari. 
Suktsessiya 
latinsha so`z bolip «izbe-izlik» yamasa «miyras bolip qaliw» 
ha`m «genlik belgi» degen ma`nisti bildiredi. 
Ta`biyiy resurs 
degende insannin` tirishiligi, xojaliq iskerligi ushin kerekli 
bolg`an barliq ta`biyg`iy deneler tu`siniledi. 
Ta`biyatti 
qorg`aw 
degende adamzattin` ha`zirgi da`wirde jasap atirg`an 
wa`killeri ha`m keleshek a`wladlardin` materialliq ha`m 
ma`deniy za`ru`rliklerin qandiriw, adamzat ja`miyetinin` 
payda boliwi ushin optimal sharayatlar jaratiw maqsetinde 
ta`biyat bayliqlarinan u`nemli paydalaniw, olardi tiklew ha`m 
saqlaw, qorshag`an ortaliqti buziliw ha`m pataslaniwdan 
qorg`aw boyinsha ma`mleket ta`repinen belgilengen jumislar 
ha`m sotsialliq ilajlardin` rejeli sistemasi tu`siniledi. 
Topiraq 
bul adamzattin` tirishiligi ha`m barliq denelerdin` jasawi 
ushin kerekli bolg`an jer qabig`inin` jumsaq (orpan`) qatlami 
esaplanadi.