“ishlab chiqarishda buxgalteriya hisobi” kafedrasi

Xalqaro kapital bozoridagi eng yirik karz oluvchi va beruvchilar 1993 yil % xisobida.

T.n	Eng yirik karz beruvchi mamlakatlar	% larda	Eng yirik karz oluvchi mamlakatlar	% larda
1	Yaponiya	53	AKSH	27
2	Shveytsariya	8	Kanada	8
3	Tayvan	6	Meksika	6
4	Gollandiya	6	Saudiya Arabistoni	6
5	Germaniya	5	Ispaniya	5
6	Gongong	5	Italiya	5
7	Polsha	4	Avstriya	5
8	Xitoy	2	—	—
9	Boshkalar	11	Boshkalar	29
10	Jami	100 %	Jami	100 %

Xozirigi kunda jaxon kapital bozorining rivojlanishiga rivojlanayotgan mamlakatlarda kapitalga talabning ortib borishi , chetga kapital chiqarishning yukori foyda normasiga ega bulishi sabab bulmokda. Shuning uchun xam kredit foizlarning yukorilashuvi dvidentning usishi, chet el kapitalining kafolatlanishi va uning uchun mamlakatlarda kulay sharoilar yaratishi kabilar jaxon kapital bozorida taklifni xam kupaytirmokda.

Yuksak rivojlangan mamlakatlar kapitallar bilan ayriboshlashsa, bu jarayon tenglik va jaxon baxosi asosida yuz beradi.
Transmilliy korporatsiyalar- nixoyatda katta boylikka ega bulgan va xalqaro mikyosda faoliyat olib boruvchi yirik korporatsiyalar bulib, ular kapitalning kelib chikishi hamda faoliyat doirasi jixatidan xalqaro xarakterga egadir. Ularning kapitali bir necha mamlakat kapitalining birikishidan Tashqil topadi yoki bir mamlakat kapitaliga tayangan xolda xalqaro mikiyosda ish yuritadi.
BMT ma’lumotlariga kura 1990 yillarning O’rtalarida dunyoda 40 ming TMK faoliyat kursatgan va ular uz davlatidan tashkari 250 ming shuba korxonasini boshkargan 100 ta eng yirik TMK lar mulkini 40% boshka davlatlar xududida joylashgan. TMKlarning asosiy kismi AKSH, Yaponiya, Evropa xamjamiyati mamlakatlarida. TMKlar jaxondagi ishlab chiqarshining 40% ni va xalqaro savdoni yarmidan kuprogini nazorat kiladi Ular yiliga 1 trillion dollarlikdan ortikrok maxsulot ishlab chikaradilar va ulardan 73 mil kuprok xodim ish bilan band. TMKlar xalqaro ishlab chiqarshi komplekslari tuzib, xozirigi zamon xalqaro mexnat taksimoti afzalliklaridan tularok foydalanish va xalqaro ishlab chiqarish kooperatsiyani kengaytirish mamlakatning tabiiy va inson resurslarini mavjud fan va texnika potentsiallarini samarali ishga solish.