Конуссимон тишли узатмалар

Ponasimon tasmali uzatma hisobi.

Kinematik sxema va kinematik hisoblashlardan:

N₁  18,5

kBt,
T₁  120
Hm;

n₁  1467

ayl _; min
₁  153,5

rad _; s

N₂  17,76

kBt,

T₂  579 Hm;
n ₂  293

ayl _; min

₂  30,67

rad _; s

i_tas  5,0;   0,015  tasmaning sirpanish koeffistenti.

1. 
   Tasma turini ([1], 7.2-rasm, 128-bet) nomagrammadan tanlaymiz.
   

n₁  1467
ayl _; min
N₁  18,5 kVt
uchun B kesimli ponasimon tasma qabul qilamiz.

2. 
   Yetaklovchi shkiv diametrini aniqlaymiz:
   

d₁  3  4³ T₁  3  4³ 120 10³

150  200

mm .

d₁ 180 mm
qabul qilamiz (GOST 17383-73).

3. 
   Yetaklanuvchi shkiv diameri:
   

d₂  i_T d₁ 1     5 180  1  0,015  886,5 mm .

d₂  900 mm
qabul qilamiz( GOST 17383-73).

4. 
   
   
   Uzatishlar sonini aniqlashtiramiz:
   

i_T^
d₂


d₁1   
900


1801  0,015
 5,07;

Bundan _2
 ₁
ⁱt^as
 ^153,5  30,24
5,07
rad s
farqni oldingi qiymat bilan solishtiramiz

va aniqlaymiz:
^{30,67  30,24} 100%  1,4%  3%, ruxsat etilgan shartni
30,67

qanoatlantirgani uchun shkiv diametrlarini qiymatlarini qabul qilamiz.

5. 
   O’qlararo masofani aniqlaymiz:
   

d₁ 180 mm,
d₂  900 mm
qat’iy

^amin
 0,55d₁  d₂   T₀  0,55180  900  10,5  604,5
mm ;

^amax
 d₁  d₂ 180  900 1080 mm .

bu erda: Т₀ 10,5 mm tasma kesimi balandligi (B tasma kesimi balandligi, [1], 7.7-
jadval).

O’qlararo masofani
a_p 1000 mm deb qabul qilamiz.

5. 
   Tasmaning uzunligi
   

    
_{ } d₁  d₂ ² _{ }

  

_{ } 180  900² _

L 2a_p
0,5 d₁ d₂
4a_p
2 1000
0,5 180
900
4 1000

 2000  1695,6  291,6  3987,2 mm
(7)-jadvalga binoan tasma uzunligini [1] standartga asosan qabul qilamiz.

7. 
   O’qlararo masofani aniqlashtiramiz.
   

L  4000 mm deb


a  0,25^L  W  
p _
L  W ²  2 y ^ ;




bu erda: W  0,5 d₁  d₂  1695,6mm;
y  d₂  d₁ ²  900  180²  51,84 10⁴;
a_p  0,254000 1695,6  4000  1695,5  2  51,84 10 1094 mm.
² 4

8. 
   Yetaklovchi kichik shkivning qamrov burchagi
   

1
  180⁰  57 ^{d2  d1}
a_p
 180⁰  57 ^{900 180}  142⁰30^;
1094

₁     120⁰ shart bajarildi.

9. 
   Uzatmadagi tasmalar soni.
   

_{z } N₁  C_p
P₀  C_L  C_  C_z
 18,5 1,0 _{ 3,99}
5,011,13  0,99  0,9

bu erda:
P₀  5,01 ([1], 7.8-jadval) bitta tasma uzatish mumkin bo’lgan quvvat;

C_p  10
ish tartibini hisobga oluvchi koffistent ([1], 7.10-jadval);

C_L  1,13
tasma uzunligi ta’sirini hisobga oluvchi koffistent ([1],7.9-

jadval);
C_  0,9
shkivni qamrov burchagi koeffistenti ([1],135-bet);

C_z  0,9
tasma sonini hisobga oluvchi koeffistent.Tasmalar sonini
z  4

qabul qilamiz.

10. 
    Ponasimon tasma tolalarini dastlabki taranglik kuchi
    

F₀ -ni aniqlaymiz.

_{F } 850  N₁  C_p  C_L
⁰ z V  C_
  V ²

bu erda: V  0,5  ₁
 d₁
 0,5 152,3 180 10^3  13,8 ^m
s
tasmani hisobiy tezligi;  -

markazdan qochirma kuch ta’sirini hisobga oluvchi koeffistent, B-kesimli ponasimon
_s2
tasma uchun   0,18 Н  .
_m2
F  ^{850 18,5 1,0 1,13}  0,18 13,8²  388 N .
⁰ 4 13,8  0,91

11. 
    Vallarga ta’sir etuvchi kuch.
    

^Fval

12. 
    Shkiv eni
    

 2  F₀
^Bshkiv ^.
 z  sin ^1  2  388  4  sin 71^∘15^  2952 N .
2

B_shkiv  z 1e  2 f  4 119  2 12,5  82 mm .

bu erda: t  19,
f  1,25
“B” kesmali ponasimon tasma uchun ([1], 7.12-jadval).

4. Reduktor tishli uzatmasi hisobi.

1. 
   Konussimon tishli g’ildirakli uzatma materialini tanlaymiz(3-jadval). Shesternya uchun: St40XN; Hajmiy toblash HRC 50;
   

G’ildirak uchun: St40XN; Hajmiy toblash HRC 48.

2. 
   Ruxsat etilgan kontakt kuchlanish( (9)-formula).
   

H
_{  } ^ H limb ^{ K}HL
^H S 

bu erda: 3-jalvaldan _{H limb}
 18HRC  150;

K_HL  1-uzoq muddat foydalanish koeffistenti;
S_H  1,2- hajmiy toblashda ehtiyot koeffistenti.
Shesternya uchun

_{ } 18HRC  150K_{HL } 18  50  1501 _{ 875 MPa}

H1

G’ildarak uchun

S_H 
1, 2

^ H 2
_ 18  48  1501 _{ 845 MPa .}
1, 2

3. 
   Konussimon g’ildirakning tashqi bo’luvchi diametri(28-formula)
   

^de2
 K_d ;

bu erda:
^KH
 1,35 -shesternya konsol o’rnatilishi hisobga oluvchi koeffistent(5-

jadval); _bRe  0,285-tashqi konus masofaga nisbatan gardish kengligini hisobiy
koeffistenti; K_d  99 -to’g’ri tishli konussimon uzatma uchun; i_red  U_red  2 -

uzatishlar soni, nisbati.
Bizning hol uchun T₂  T₃
d_e2  99 
 278 mm ,

standart bo’yicha
d_e2  280 mm qabul qilamiz([1], 49-bet).

bu erda: T₂ 1100 Nm g’ildirak valining burovchi momenti.

4. 
   Tishlar sonini aniqlashtiramiz.
   

Shesternya tishlar soni
z₁  25 qabul qilamiz.

G’ildirak tishlar soni
z₂  z₁ U_red  25  2  50.

5. 
   Uzatishlar soni o’zgarmay qoladi U_red  2 .
   
6. 
   Tashqi aylana moduli.
   

e
_{m } ^de2
z₂
 ²⁸⁰  5,6 mm .
50

m_e -standart bo’yicha topilgan qiymatni yaxlitlash shart emas!.

7. 
   d_e2 -o’lchamini aniqlashtiramiz.
   

d_e2  m_e  z₂  5,6  50  280 mm.

xatolik
0% 2% shart bajarildi.

8. 
   Konuslarni bo’luvchi burchaklari.
   

ctg₁  U _p
 2,
₁  26^∘30^

 ₂  90^∘  ₁  90^∘  26^∘30^  63⁰30^

9. 
   Tashqi konus masofa
   

R_e  0,5  m_e 
R_e va tish uzunligi “ b ”:
 0,5  5,6 


 156,5 mm

b  45mm
b _bRe  R_e  0,285 156,5  44,6 mm
qabul qilamiz.

10. 
    Shesternyaning tashqi bo’luvchi diametri.
    

d_e1  m_e  z₁  5,6  25 140 mm.

11. 
    Shesternyaning o’rtacha bo’luvchi diametri.
    

d₁  2  R_e  0,5  b sin ₁  2  156,5  0,5  45 sin 26^∘30^ 139,46 mm

12. 
    Shesternya va g’ildirakning tishlari uchi bo’yicha diametrlari. d_ae1  d_e1  2  m_e  cos₁  140  2  5,6  0,8949  150 mm; d_ae2  d_e1  2  m_e  cos ₂  278  2  5,6  0,4462  283 mm.
    
13. 
    Tishning o’rtacha aylana moduli.
    

m  ^d1
z_1
 139,46 _{ 5,6}
25

14. 
    O’rta diametr bo’yicha shesternya eni uzunligi koeffistenti.
    

b

d
 _bd 
1
_ 45
139,46
 0,32.

15. 
    G’ildirakning o’rtacha aylana tezligi.
    

_{V } ₂  d_{1 } 30,67 139,46 _{ 2,14} m_.
2 2 s

16. V  10 ^m
s
bo’lganda konussimon tishli uzatma uchun 8-aniqlik darajasi

belgilaymiz.

17. 
    Kontakt kuchlanishni tekshirish uchun yuklanish koeffistentini aniqlaymiz.
    

^bd
 0,32 va
HB  350
bo’lganidan, tish (5-jadvaldan) uzunligi bo’yicha

yuklanishni taqsimlanishini hisobga oluvchi koeffistent,
^KH
 1,33 ;

to’g’ri tishlar bo’yicha kuch taqsimlanganligini (4-jadvaldan) hisobga oluvchi

koeffistent,
^KH
 1,09 ;

to’g’ri tishli g’ildirak uchun ilashishdagi(6-jadvaldan) dinamik kuchni hisobga

oluvchi koeffistent,
^KHV
 1,10 .

K_H  K_H  K_H  K_HV
 1,33 1,09 1,10  1,59

17. 
    Kontakt kuchlanishni tekshirish.
    

335

R
 _H 
e
 0,5  b ^

_ 335
156,5  0,5  45
 827 MPa.

_H   _H  845 MPa shart bajarildi.

17. 
    Ilashishdagi kuchlarni qarab chiqamiz. Bizning hol uchun T₁  T₂
    

teng.

t
_{F } 2  Т₁
d_1
 2  579 10³
140
 8228 N

aylana kuch;

bu erda: T₁  579 Nm etaklovchi shesternya valining burovchi momenti. shesternyadagi radial kuch bo’lib, u g’ildirakdagi o’q bylab yo’nalgan kuchga teng. F_r1  F_a1  F_t  tg  cos₁  8228  tg20^∘  cos26^∘30^  8228  0,364  0,4462 1336 N

shesternya uchun aylanish o’qi bo’ylab yo’nalgan kuch bo’lib, g’ildirakdagi radial kuchga teng.

20. 
    Tishlarni eguvchi kuchlanishga chidamliligini tekshirish.
    

_{ } F_t  K_F Y_{F F} b  m
  _F 

Yuklanish koeffistenti
K_F  K_F  K_FV
 1,5 1,25  1,875;

_bd  0,32,
HB  350 bo’lganda
^KF
 1,5
(7-jadval);

_bd  0,32,
HB  350
bo’lganda
^KFV
 1,25 (8-jadval).

Tish formasi koeffistenti Y_F -ni ekvalent tishlar soni bo’yicha aniqlaymiz([1], 42-bet).

Shesternya uchun
^zV 1
_ z₁
cos₁
25




cos26^∘30^
 28;

G’ildirak uchun
^zV 2
_ z₂
cos ₂
50




cos63^∘30^
 112;

Bulardan, Y_F1  3,85; Y_{F 2}  3,6 .

20. 
    Ruxsat etilgan kuchlanish.
    

F limb
  ^ ∘
 ⁵⁰⁰  278MPa .

F
^F S 
1,80

bu erda: (9-jadval)ga binoan St40XN uchun egilishda chidamlilik chegarasi

F limb
nullangan stikl bo’lganda  ^∘  500 MPa
S_F   S_F ^  S_F ^  1,80-ehtiyot koeffistenti;
S_F ^  1,80-(9-jadval)ga binoan, shtampovka quyma uchun S_F ^  1, 0

20. 
    Nisbatlarni hisoblaymiz.
    

^{ F }  ²⁷⁸  72 MPa

F
Y 3,85
1
^{ F }  ²⁷⁸  77,5 MPa
Y_{F 2} 3,6
Bundan keyingi hisoblashlarni shesternya tishlari bo’yicha olib boramiz, chunki nisbat qiymati kichik.

20. 
    Y_F1  3,85 -shesternya tish shakli koeffistenti([1], 42-bet).
    

_{ } 8228 1,875  3,85 _{ 235 MPa}
^F 45  5,6
_F   _F  278 MPa shart bajarildi.

5.