Ma’ruzachi: b f. n., dotsent Jurayeva A. A

EKSTRAKARDIAL BOSHQARUV MEXANIZMLARI

• EKSTRAKARDIAL BOSHQARUV MEXANIZMLARI
• Tabiiy sharoitda yurak ishining boshqarilishida MNT dan sayyor va simpatik nervlar orqali keladigan impulslar yetakchi rol o'ynaydi. Bu impulslar yurak urishi chastotasi (xronotrop ta'sir), kuchi (inotrop ta'sir), o'tkazuvchanligi (dromotrop ta'sir) va qo'zg'aluvchanligini (batmotrop ta'sir) o'zgartirishi mumkin.
• Sayyor (parasimpatik) nerv yurakka atsetilxolin yordamida, simpatik nerv esa noradrenalin yordamida ta'sir ko'rsatadi.

Xronotropiya. Simpatik nerv ta'sirlansa yoki noradrenalin bilan ta'sir etilsa, musbat xronotrop samara kuzatiladi, yurakning qisqarishlar soni ortadi.

• Xronotropiya. Simpatik nerv ta'sirlansa yoki noradrenalin bilan ta'sir etilsa, musbat xronotrop samara kuzatiladi, yurakning qisqarishlar soni ortadi.
• Bir vaqtda ikkala nerv qo'zg'atilsa, parasimpatik nervning tonusi ustunlik qilib, yurak urishi siyraklashadi.
• Vegetativ nervlarning sino-atrial tugun avtomatiyasiga ta'siri shundaki, uning hujayralari depolyarizatsiyalanish vaqtini o'zgartiradi. Parasimpatik nerv ta'sirida membrananing depolyarizatsiyalanish vaqti uzayadi, simpatik nerv esa bu vaqtni qisqartiradi.

Inotropiya. Yurakning qisqarish ritmi o'zgarishining o'zi yurak qisqarish kuchiga ta'sir qilishi mumkin. Bundan tashqari, yurak nervlari yurak qisqarishining kuchiga bevosita ta'sir qiladi. Sayyor nervlar ta'sirida bo'lmachalarning qisqarish kuchi kamayadi. Bu manfiy inotrop samara harakat potensiali kaltalashgani natijasi hisoblanadi.

• Inotropiya. Yurakning qisqarish ritmi o'zgarishining o'zi yurak qisqarish kuchiga ta'sir qilishi mumkin. Bundan tashqari, yurak nervlari yurak qisqarishining kuchiga bevosita ta'sir qiladi. Sayyor nervlar ta'sirida bo'lmachalarning qisqarish kuchi kamayadi. Bu manfiy inotrop samara harakat potensiali kaltalashgani natijasi hisoblanadi.
• Simpatik nervlarning qo'zg'alishi musbat inotrop samara ko'rsatadi. Bunda bo'lmacha va qorinchalarning qisqarish kuchi ortadi.
• Yurakni nervlovchi simpatik tolalar orasida faqat yurakning qisqarishlar kuchini oshiradigan tolalar I.P.Pavlov tajribalarida aniqlangan. Yurak faoliyatini kuchaytiruvchi bu nerv tolalari miokard trofikasiga ta'sir qiladi.