Мавзу : Болалар ҳукукларини ҳимояловчи Халкаро Конвенция. Болаларга ва усмирларга даволаш-профилактик ёрдам курсатиш- нинг замонавий тамойиллари



Download 463,33 Kb.
Pdf ko'rish
bet4/7
Sana24.02.2022
Hajmi463,33 Kb.
#202053
1   2   3   4   5   6   7
Bog'liq
1-amaliy mashg'ulot(1)

Деонтология - бу тиббиѐт ходимининг беморга нисбатан булган про-
фессионал (касбий) ва ахлокий мажбуриятлари ва тиббий ходимнинг ху-
куклари тугрисидаги таълимотдир. 
Бемор билан мулокот аник психологик холатни талаб килади. Шифо-


корнинг профессионал фаолияти, шифокорни бемор билан булган професси-
онал мулокоти, тиббиѐт ва санъат уртасидаги узаро богликликдан далолат 
беради. Бемор билан учрашганда аввал саломлашиш керак ва сухбатлашишга 
рухсат сураш керак. Ҳар доим шифокор узини таништириши лозим. Беморни 
мулокотга киришишига ѐрдамлашиши ва беморга ѐкимли тарзда сухбат утка-
зиши керак (бемордан нимадан шикоятлари борлиги; узини хис килиши; 
иштахаси; уйку ритми хакида сураш лозим). купрок эшитиш, доимо очик 
сухбатлашишга мойиллик тугдиради. Булажак тиббиѐт ходими беморни эши-
тиш санъатига эга булиши керак. Шифокор - бемор - ота-она - шахслараро 
муносабатнинг узига хос учбурчагини хосил килади. Бу учбурчак бир хил 
тенгликга эга эмас, унинг учлари бир хил белгили муносабатларда жойлаш-
маган. Шифокор касал болага нисбатан катта жавобгарликга эга, унинг ка-
салланиши куркув, безовталик, ота - онасининг доимий зурикиши, касалнинг 
тез хафа булиб колиши оддийгина таъсирларга хам реакция курсатиши мум-
кин. Бола доимо ок халатлиларга нисбатан куркув билан карайди, чунки ок 
халат унда огрик хиссини эслатади. Шифокор куригидан аввал, бола билан 
мулокот топиш керак, уни узига ургатиш, диккатини чалгитиш лозим. Кичик 
ѐшдаги болалар атроф - мухит холатига юкори реакция беради; агар уларга 
кунгилчан кузлар билан бокилса, улар кулади, юмшок овозда гапирилса, бола 
жим туради, аксинча дук уриб, купол гаплашилса бола йиглаши мумкин 
(ѐмон карашдан, овоз баландлигидан). Боланинг тузалмас, огир хасталиклари 
ота-оналарнинг рухиятига катта таъсир курсатади. Купчилик ота - оналар уз-
ларининг касалликларидан хам кура, болалари хакида купрок кайгурадилар. 
Шифокор узининг куриниши билан ота - оналарга уларнинг болалари тугри-
сида кайгуришини курсата олиши керак. Айникса, усмирларни даволаѐтганда 
деонтология коидаларига риоя килиш керак, чунки уларда жинсий шаклла-
ниш вактида организмнинг нейроендокрин тизимида узгаришлар юзага кела-
ди, психоневроз ривожланади, калконсимон без фаолияти бузилади ва бошка 
патологик холатлар юз беради. Купинча усмирларга хос булган гумонсираш 
шифокордан алохида деонтологик тактикани талаб этади. Этика ахлок ва 
тенглик конуниятларини аниклайди, уни бузиш жиноий ѐки маъмурий жа-
вобгарликка эмас, балки “тенглик судига”, “халоллик судига” олиб келиши 
керак. Шифокорнинг тугридан - тугри вазифаси бемор билан мулокотда пси-
хологик яхши ѐндошиш, унинг ишончини козониш, ѐкимли ва илик мухит 
яратишдан иборатдир. Бемор билан тугри мулокат килиш даволашнинг 
муваффакиятли булаги булиб хисобланади. 
Ота - оналар билан суубат. 5 ѐшгача булган болалардан сиз барча 
маълумотларни учинчи шахсдан, ота - онасидан бири ѐки бокувчисидан ола-
сиз. Педиатрлар одатда хам ота - онадан, хам боланинг узидан сураб - су-
риштирадилар. Бу эса ота - она ва болани кузатишга шароит яратади. Бунда 
сиз уларни узаро муносабатини тушуниб оласиз, шунингдек ота - оналар ур-
тасидаги муносабатни, болани чалгитишни, куркмаслигини укдирасиз ва се-
кин сураб суриштиргандан кейин курувга утасиз. Боланинг олдида ота - 
онасидан сураб - суриштириш уз камчиликларига эга. Агар сиз факат ота - 
онасидан сураган булсангиз, анамнез тулик булмаслиги мумкин, кам холлар-


да аник булади. Бола катнашганда ота - оналар билан чукуррок мавзуда сух-
бат утказишнинг иложи булмайди, шунинг учун сиз ота - она билан кейинрок 
яна сухбат утказишингизга тугри келади (бола хонадан чиккандан сунг, ка-
булнинг охирида). Ота - оналар билан сухбат утказиш усули, катта ѐшдаги 
беморлар билан сураб - суриштиришга куп жихатдан ухшайди, лекин баъзи 
бир хусусиятлари хам булади. Ота- онаси болада буладиган белгиларни 
тасвирлаганда уз хиссиѐтларини кушиб гапиришади ва бу объектив хисо-
бланмайди. Масалан, ота - оналар фикрича, сурункали йутал болада тез - тез 
шамоллаш окибатида деб билади, бронхиал астманинг юзага келиши эмас 
деб уйлайдилар, улар боланинг мактабда ѐмон шугулланишидан кайгуради-
лар, бунинг сабаби болани кобилияти йуклиги эмас, балки укитувчиси куп-
рок зуриктирган деб тушунтирадилар. Ота - оналар болаларига узгача карай-
дилар, ижтимоий ноадекват хатти - харакатини тан олмайдилар. Ота - онала-
рга болалар хаммасини тугри бажараѐтгандек туюлади. Сиз онадан боласи-
нинг соглиги тугрисида сурасангиз, баъзи холларда онага бахо берасиз, шу-
нинг учун унинг жавобларини диккат билан кузатиш керак. Уз боласи муам-
моларини хал килишга харакат килган ота - она, шифокор ѐрдамига, уни кул-
лаб - кувватлашига мухтож булади. “Нима учун уни олдинрок олиб келма-
дингиз?” ѐки “Сизга буни бажариш керак эмас эди” деган шархлар шифокор 
билан касал боланинг ота - онаси уртасидаги узаро муносабатга ѐрдам 
бермайди. Бола хакида суралганда, унинг исмини айтиб чакириш керак, “у”, 
“бола” сузларини ишлатмаслик лозим. Агар оилавий ахволини онадан дарров 
аниклаб булмаса, уни кийнамаслик керак, отаси хакида сураганда, саволлар 
бериш керак “Наргизани отаси сог - саломатми?”, “Сизнинг турмуш уртогин-
гиз сог - саломатми?” деб сурамаслик керак. Ота - оналарга, масалан, “Хур-
матли Н” деб мурожаат килиш керак, исмини айтиб, “онаси” ѐки “отаси” деб 
айтмаслик керак. Агар Сиз беморнинг ота-онаси билан купдан бери таниш 
булсангиз, у холда уларни исми билан мурожаат килишингиз мумкин. 
Бундан ташкари, ота - оналарнинг сизга исмингизни айтиб мурожаат кили-
шларига хам тайѐр булишингиз керак. Касалларни сураб - суриштирганда 
тугридан тугри савол беришдан кура, ѐрдамчи саволлар бериш самараси 
юкоридир. Аммо, сизнинг сухбатингиз психологик муаммога тегишли булса, 
тугри очик саволлар уринли хисобланади, чунки ота - оналар бу мавзуда уз-
лари гапирмайдилар. Сухбат сунгида асосий шикоятларнинг мурожаат ки-
лишнинг хакикий сабаби билан богликлигини билиш шарт. Беморнинг шико-
ятлари даволаш учун “кириш билети” булиб хизмат килади, ота - оналар му-
рожаат килишнинг асосий сабабини яширадилар, улар буни зарурий деб 
билмайдилар. Ота - оналар уз холатларини тулаконли ѐритиб беришлари 
учун дустона вазият хосил килишга харакат килинг. Сухбатни енгиллашти-
риш учун мавзуга тугри келадиган саволлар беринг: “Наргизада бошка узга-
ришлар хам борми, сиз улар хакида менга хабар бермокчимисиз?”, “Сиз бу 
ердан чикканингиздан сунг кандай ѐрдам олишни истардингиз?”, “Наргиза 
хакида мен сизга яна нималарни тушинтиришимни хохлайсиз?”, “Балки сиз 
мен билан бошка болалар ѐки турмуш уртогингиз хакида гаплашмокчидир-
сиз? “. Бола билан сухбат. 5 ѐш ва ундан катта болалар касаллик тарихини 


тулдирилганда улар бир неча кушимча маълумотлар беришлари мумкин. Бо-
лалар ота - оналарига нисбатан, симптомлар ва узлариининг уларга муноса-
бати хакида аникрок гапиришлари мумкин. Баъзида ота - оналарнинг ишти-
рокисиз, олган маълумотингизни бола билан аниклаштиришингиз мумкин. 
Одатда сураб - суриштиришни бола учун кизикарли, куркинчли булмаган 
мавзудан (масалан, мактабда дарслар кандай утди, канака чиройли кийим 
кийиб олган) бошлаш керак. Сухбатни юмшок, майин, болага кизикиш уйго-
тиб утказиш керак. Шундан сунг, оддий чалгитувчи саволлар бериб, болани 
айнан нима безовта килади, шуни билишга харакат килиш керак: Сенинг 
онанг менга гапириб берди, корнинг жуда огриѐтган экан. Бу хакида менга 
узинг гапириб бер, огрикни тушунтириб бер. Сен мактабда тез-тез дарсларни 
колдирасанми? Нима огрикни енгиллаштириши мумкин? Сенингча, бу 
огрикни нима кузгатади? 
Болага саволни ундаги субектив симптомларни бахолаш учун хам бе-
риш мумкин: “Менга курсатгинчи, айнан каеринг огрийди? Бу огрик 
кучсизми ѐки нина санчгандайми? Огрик бир жойда турадими ѐки бошка 
жойларга хам утадими? Огрик вактида сенда кайд килиш кузатиладими?” 

Download 463,33 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©www.hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish