Mavzu: anorganik birikmalarning asosiy sinflari

Kislotalarning olinishi. 1. Kislotali oksidlarga H2O ning ta`siri.

N2O5 + H2O = HNO3 SO2 + H2O = H2SO3

SO3 + H2O = H2SO4 P2O5 + H2O = H3PO4

Metalmaslarga H2 biriktirib hosil qilingan birikmani suvga eritib:

Н2 + СI2 = 2HCI F2 + H2 = 2HF

Tuzlarga boshqa kislotalarni ta`sir etirib:

NaCI + H2SO4 = NaHSO4 + HCI↑ KNO3 + H2SO4 = KHSO4 + HNO3

• www.umid.zn.uz

• Kislotalarning fizikaviy xossalari: oddiy sharoitda suyuq (HCI, H2SO4, HNO3) va qattiq (H3BO3, H2C2O4) holda bo’ladi. Kislotalar suvda yaxshi eriydi. Eritmasi terini kuydiradi va nordon mazaga ega bo’ladi.
• Kimyoviy xossalari:
• Neytrallanish reaksiyasi: NaOH + HCI = NaCI + H2O
• Metallar bilan ta’siri: Mg + 2HCI = MgCI2 + H2 ↑
• Asosli oksidlar bilan reaksiyaga kirishib tuz hosil qiladi:
• CuO + 2HNO3 = Cu(NO3)2 + H2O
• Tuzlar bilan ta’siri: BaCI2 + H2SO4 =↓BaSO4 + 2HCI
• Qizdirganda parchalanishi: H2SO4 H2O + SO3
• 6. Ko’k lakmusni qizartiradi, metiloranjni rangsizlantiradi.

• www.umid.zn.uz

• 3. Asoslar
• Molekulasida metall atomi va bir yoki bir nechta gidroksil (OH) guruhi bo’lgan murakkab moddalarga asoslar deyiladi.
• Gidroksil guruhining soni metallning valentligiga teng bo’lib molekulasidagi gidroksil bir yoki bir necha bosqichda dissosialanadi. Masalan:
• NaOH ↔ Na+ + OH; Ca(OH)2 ↔ CaOH+ + OH; CaOH- ↔ Ca2+ + OH-.
• Asoslar suvga eruvchanligiga qarab 2 ga bo’linadi: suvga yaxshi eriydigan va yomon eriydigan. Suvga yaxshi eriydigan ishqorlar deb aytiladi. Мasalan: HOH, KOH, NaOH, PbOH, Ca(OH)2, Ba(OH)2. Ishqorlar terini, kiyimni, shisha va yog’ochni yemiradi. Shuning uchun o’yuvchi ishqorlar deb aytiladi.
• Davriy sistemadagi I va II guruh elementlarining gidroksidlari suvga yaxshi eriydi.Yonaki guruhchadagi III, IV, V, VII, VIII guruh metallarining gidroksidlari suvda yomon eriydi, bular