Mavzu: anorganik birikmalarning asosiy sinflari

4. Tuzlar

Molekulasida metall atomi va kislota qoldig’i bo’lgan murakkab moddalar tuzlar deyiladi.

Tuzlar molekulasining tarkibiga ko’ra 5 turga bo’ladi:

1. Normal ; 2. Nordon; 3. Asosli; 4. Ko’sh; 5. Kompleks

1. Normal tuz. Kislota tarkibidagi Н2 atomlari metallarga to’liq almashinishi yoki asoslar tarkibidagi (OH) guruh kislota qoldig’iga to’liq almashinish natijasida normal tuzlar hosil bo’ladi. Mn: Na2SO4, FeSO4.

• www.umid.zn.uz

• Nomlanishi. Metall nomiga kislota nomi qo’shib aytiladi.
• NaNO3 - natriy nitrat Na3PO4 – natriy fosfat
• O’zgaruvchan valentli metallarning tuzlari bo’lsa:
• Fe(NO3)2 - temir (II) nitrat; Fe2 (SO4)2 – temir (III) sulfat.
• Texnikaviy nomi bilan: NaCI - osh tuzi; Na2CO3 – sodda,
• K2CO3 – potash; KNO3 – kaliyli selitra.

• www.umid.zn.uz

• 2.Nordon tuzlar. Kislota tarkibidagi H2 atomlarining bir qismi metallga almashinganda hosil bo’lgan tuz nordon (gidro) tuz deyiladi.
• Nomlanishi. NaHSO4 – natriy bisulfat (yoki natriy gidrosulfat);
• NaHCO3 – natriy bikarbonat (yoki natriy gidrokarbonat);
• NaH2PO4 – natriy digidrofasfat;
• Ca(H2PO4)2 – kalsiy digidrofasfas;,
• AI2(HPO4)3 – alyuminiy gidrofosfat
• Nordon tuz suvli eritmaldarida quyidagicha dissosiyalanadi:
• NaHSO4↔Na++HSO4-; HSO4- ↔ H+ + SO4-2

• www.umid.zn.uz

• Оlinishi:
• 1. Kislotalarga oz miqdorda asos ta’sir etirib: H2SO4 + KOH = KHSO4 + H2O
• 2. Normal tuzlarga kislotalar ta’sir etirib:
• Ca3(PO4)2 + H3PO4 = 3CaHPO4 Ca3(PO4)2 + H3PO4 = Ca(H2PO4)2
• 3. Ishqorlarga kislotali oksidlar mo’l miqdorida ta’sir etirib:
• Ba(OH)2 + 2CO2 = Ba(HCO3)2
• 4. Tuzlar gidrolizga uchraganda: K2CO3 + H2O = KHCO3 + KOH
•