Namangan muhandislik-qurilish instituti

Qishda TSBZ ishlarini o’ziga xos tomonlari. 
Qurilishning o’sib borishi ayniqsa sharkiy va shimoliy hududlarda TSBZ ning yil 
davomida  ishlanishi  qishda  ham  TSB  qoplamali  yo’llar  qurish  imkoniyatini 
kengaytirishni  taqozo  qiladi.  TSBZlardan  yil  davomida  foydalanish  natijasida  nafakat 
texnikadan foydalanish balki iqgisodiy samaradorlik ham sezilarli darajada ortadi. 
Qishki  sharoitlarda  TSBZning  standart  uskunalardan  foydalanilganda  40°-60°  S 
gacha  isitilgan  materiallardan  tayyorlangan  beton  korishmasi  sekin  soviydi  natijada 
betoning  mustahamligi  tez  oshadi.suvniham  isitiladi  sement  isitilmaydi.To’ldirgichlar 
(akiktosh yoki qum) betonqorishtirgichlarda solingan vaqgda musbat haroratda bo’lishi 
suvning harorati esa 25° S dan kam bo’lmasligi kerak. 
Transportda  tashishdagi  issiqlik  yo’qolitilishi  hisobga  olib  beton  qorishmasining 
harorati belgilanadi. 
Qorishma betonqorishtirgichlardan chikayotgan ruxsat berilgan eng yuqori harorati 
sement turiga odatda 25°-45° S bo’ladi. 
Suv va to’ldirgichlarni bug elektr quvvati yoki kichikrok xajmdagi ishlarda maxsus 
qurilmalarda isitiladi. 
Sanoatda qishda ishlashga moslashtirilagn maxsus uskunalar va mashinalar ishlab 
chiqiladi. Issiq betondan foydalanish imkoniyatlarni hisobga olgan xolda berilgan harorat 

---

ko’rsatkichlrai ga esa qorishmalarni yetkazib berish isiklikni isrof kilmay uni yotqizish va 
beton  yordamida  kotishi  uchun  zarur  sharoitlar  yaratish  masalalari  ham  hal  etiladi. 
Isitilgan  beton  qorishmalrni  mobil  va  inventarli  betonqorishtirish  qurilmalari 
tayyorlanadi. (5.11-rasm) 
 
5.11-rasm. Qishki qurilmalar uchun beton korishtirish kurilmasi; 
1-transportbr sitsmasi; 2- issiqlik registrlari 3- suv dozatorlari 4- sement siloslari 5- 
tsemsntni taminlagich 6- sement dozatori 7- uch yo’lli jumrak 8- betonqorishtirgich 9- 
kabul  qiluvchi  voronka  10-  kimyoviy  qo’shimchalar  eritmasining  ko’p  fraktsiyali 
dozatori.11-cho’michli 
elevator 
12-kesaqyumshatgich 
13- 
vibrotaminlagich 
to’ldirgichlarbunkeri. 
Ularnig  o’ziga  xosligi  shundaki  boshkarish  jarayoni  kompleks  uskunalar  bilan 
murrakablashtirilgan  bo’lib  bu  qo’shimcha  omillarni  xisrbga  olish  zaruriyati  bilan 
bog’liq.Miqroprotsessor 
sistemalaridan 
foydalanib 
boshkarish 
jarayonini 
avtomatlashtirish  talab  qilinadi.asbobolar  beton  kolrishmasi  komponenetlaring 
xossalarini  shuningdek  bevosita  qorishtirish  jarayonida  qorishmalarning  reologik 
tasniflarini  nazorat  kilishga  imkon  beradi.avtomat  boshkarish  berilagn  algoritmlarda 
beton qorishmalari tayyorlashni taminlaydi. Bunda qorishma komponentlari uzgarganda 
kiritilgan zarur tuzatishlar hisobga olinadi. 5.12 - rasmda TSBZ ning asosiy namunaviy 
ko’rsatilgan. 

---

 
5.12 rpsm. SBZ ning bosh rejasi. 
1-K31 Siklgi kuyish koloniyalarga ega bo’lgan yonilgi va moy ombori; 2- magistral 
temir yo’l; 3-tor ko’cha; 4-shebn ombori; 5- bir cho’michli yuklagich; 6- kompressor; 7- 
sement  silos  ombori;  8-  trasformator,  9-aralashtirish  sexi,  10-sement  sarflaydigan 
siloslar;  11-taminlagich  bunkerlar;  12-  tibbiy  punkti,  13-dispetchirlar  xonasi; 
14-svetofor; 15-idora; 16-laborotoriya ; 17-qo’riqchilar; 18- xojatxona; 19-garaj, 20- dam 
olish maydoni 21- chumilish va kiyinish xonasi; 22- kozonxona 23-o’t uchiruvchilar uyi;