O’zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta maxsus tahlim vazirligi Farg’ona Davlat Universiteti Fizika yo’nalishi uchun

Metrologik tadqiqotlar.
Metrologik tadqiqotlar atmosfera fizikasining muhim tadqiqot usullaridan biri hisoblanadi.
Uning asosida Yer yuzasida sodir bo’ladigan ob-havo o’zgarishlari, ro’y beradigan hodisalar o’rganiladi hamda ko’plab tadqiqotlar olib boriladi.
Атмосфера ёғинлари
Булутлардан ёғадиган ёки ҳавода сув буғларининг конденсатланиши натижасида ер юзасига ва ўсимликлар сиртига тушадиган томчи ёки муз ҳолатидаги сув.
Булутлардан ёмғир, қор, дўл қор ва муз доначалари, дўл ва бошқалар ёғади. Ҳаводаги сув буғларидан шудринг, қиров, булдуруғ ва бошқалар ҳосил бўлади. Ўта совиган ёмғир, туман ер юзасида ва нарсалар устида муз қатламлари ҳосил қилади.
Metrologik tadqiqotlar atmosfera fizikasining muhim tadqiqot usullaridan biri hisoblanadi.
Uning asosida Yer yuzasida sodir bo’ladigan ob-havo o’zgarishlari, ro’y beradigan hodisalar o’rganiladi hamda ko’plab tadqiqotlar olib boriladi.
Ерга тушган Атмосфера ёғинлари, миқдори сув балансини кўрсатадиган мм билан, жадаллиги эса вақт бирлиги (минут, соат, сутка)даги миқдори (мм) билан ўлчанади. Миқдори Ўрта Осиё ҳудуди бўйлаб ғоят нотекис тақсимланади.
Атмосфера ёғинлари, давомли ва ўртача тезликда, жала шаклида ва майда шивалаб ёғувчи ёғинларга ажратилади. Давомли ва ўртача тезликда ёғувчи Атмосфера ёғинлари қатламли ёмғир берувчи ва юқори қатлам булутлардан ёғади. Жала бўлиб ёғадиган Атмосфера ёғинлари, ёмғирли тўп булутлардан йирик томчи ёки паға-паға қор, майда муз доначалари, ёзда эса дўл шаклида ёғади, тўсатдан катта тезлик билан бошланиб, тезда тўхтайди, иссиқ даврда эса момақалдироқ билан биргаликда ўтади.
Ерга тушган Атмосфера ёғинлари, миқдори сув балансини кўрсатадиган мм билан, жадаллиги эса вақт бирлиги (минут, соат, сутка)даги миқдори (мм) билан ўлчанади. Миқдори Ўрта Осиё ҳудуди бўйлаб ғоят нотекис тақсимланади.
Йиллик миқдори текисликларда ўртача 100-200 мм, тоғ олди ва тоғли раёнларда эса 500-1000 мм, баъзан 1500 мм ва ундан кўпроқ. Ёғинлар текисликларнинг катта қисмида, тоғ олди ва баъзи тоғли раёнларда ёз ойларида энг кам, бахор (март-апрел) ёки куз (октябр-ноябр) да энг кўп ёғади.
Шимолий ва баланд тоғли раёнларда эса энг кўп ёғингарчилик апрел-май ойларида кузатилади. Ёзда тоғли раёнларда бўлади. Ўрта Осиёнинг ёғинлари кам тушадиган раёнларида ёғинларнинг суткалик максимум миқдори 30-50 мм, ёғингарчилик кўп бўладиган раёнларда эса 100 мм ва ундан кўпроқ.Ёғинлар кузатиладиган кунлар сони бир йилда 40-200 ўртасида ўзгариб туради. Қиш-баҳор даврида ерда тупроқ нам захирасини ҳосил қилади, бу эса қишлоқ хўжалигида катта аҳамиятга эга. Ёғинлар етарли (йилига 200 мм ва ундан кўпроқ) бўлган шароитларда экилган экин табиий нам ҳисобига униб чиқади, натижада биринчи суғоришни кейинроққа суриш мумкин бўлади.
Шимолий ва баланд тоғли раёнларда эса энг кўп ёғингарчилик апрел-май ойларида кузатилади. Ёзда тоғли раёнларда бўлади. Ўрта Осиёнинг ёғинлари кам тушадиган раёнларида ёғинларнинг суткалик максимум миқдори 30-50 мм, ёғингарчилик кўп бўладиган раёнларда эса 100 мм ва ундан кўпроқ.Ёғинлар кузатиладиган кунлар сони бир йилда 40-200 ўртасида ўзгариб туради. Қиш-баҳор даврида ерда тупроқ нам захирасини ҳосил қилади, бу эса қишлоқ хўжалигида катта аҳамиятга эга. Ёғинлар етарли (йилига 200 мм ва ундан кўпроқ) бўлган шароитларда экилган экин табиий нам ҳисобига униб чиқади, натижада биринчи суғоришни кейинроққа суриш мумкин бўлади.
Атмосферадаги сув буғи конденсациясининг маҳсулотларини гидрометеорлар деб юритилади. Булутлар эркин атмосферадаги конденсация маҳсулоти бўлса, ер сиртига яқин ҳаво қатламида эса туманлар конденсация маҳсулотидир.
Бевосита ер сиртидаги ва ер сиртидаги буюмларда хосил бўладиган конденсация маҳсулотларига шудринг, қиров, яхмалак, қаттиқ ва суюқ қоплам ва бошқалар киради.

Genetik jihatdan, ya’ni fizik sharoitlariga bog’liq ravishda hosil bo’lishiga qarab yog’inlar quyidagi turlarga ajratiladi:

1.