O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi farg‘ona politexnika instituti kimyo texnologiya fakulteti

Quritish shkaflarida paxta namligini aniqlash
Quritish shkaflarida paxta va undan olinadigan mahsulotlarni namligini o’lchash ga, shuningdek vaqti-vaqti bilan turli konstruksiyadagi termonamo’lchagichlarda o’tkaziladigan sinovlar natijasining to’g’riligini nazorat qilishga mo’ljallangan. O’lchash uslubiyatlari 0’zDSt 644, 0’zDSt 634, 0’zDSt 659, 0’zDSt 600 davlat standartlari talablari bo’yicha amalga oshiriladi.
Quritish shkaflarida paxta namligini aniqlash 0’zDSt 644 standarti bo’yicha bajariladi.
Namlikni aniqlash uchun quyidagi o’lchov vositalari va yordamchi qurilmalar qo’llaniladi.
- tarkibiga metall byukslar, shuningdek GOST 9871 bo’yicha shkala bo’limi 2° C bo’lgan kontaktli termometr;
- GOST 28498 bo’yicha shkala boiimi 0,5°C dan oshmagan nazorat termometri kiritilgan tabiiy havo almashtirgichli Uz-7M rusumidagi quritish shkafi
- 0’xshash metrologik tavsiflarga ega bo’lgan boshqa quritish shkaflarini qo’llash ham ruxsat qilinadi.
- GOST 450 bo’yicha xlorli kalsiyga ega bo’lgan GOST 25336 bo’yicha eksikator;
- GOST 24104 bo’yicha aniqligi 2 sinfga mansub yuqori tortish cheklanishi 200 g bo’lgan laboratoriya tarozisi;
- valiklari oralig’i (2,0±0,2) mm bo’lgan paxta chigitini maydalash qurilmasi.

O’lchash bajarilishidan oldin quritish shkaflar (110±1,5)°C da qizdirilishi lozim.

Har bir sinash uchun namunani chigit maydalaydigan qurilmadan o’tkazib, bo’sh byuksga solib quritish shkafiga qopqog’i ochiq holda joylashtiriladi va 4 soat davomida quritiladi. Keyin byukslar chiqariladi, qopqoqlari yopilib sovitish uchun eksikatorda 30 minut saqlanadi, sovitilgan byukslar namuna bilan birga tortiladi, keyin bo’shatilgan byukslar tortiladi.
Paxtaning namligi 12 %dan yuqori bo’lsa massasi tortilgan har bir namuna quritish shkafida (110+1,5) °C darajadabir soat davomida quritiladi, keyin chigit maydalaydigan qurilmadan o’tkaziladi.
Namunalar maydalangach quritish shkafida 4 soat davomida quritiladi.


Xulosa.
Men bu kurs ishini tayyorlash vaqtida qo`lda va mashinada terilgan paxtani davlat standartlari bilan tanishib oldim. Bugungi kunda paxtadan olinadigan mahsulotlar kundalik hayotimizdan tashqari sanoatning turli tarmoqlarida ham keng foydalanilmoqda. Paxtachilik asosiy davlat siyosatidan biri bo’lib, keyingi yillarda bu masalaga katta e’tibor qaratilmoqda. Eng avvalo seleksioner olimlar g’o’zaning yangi navlarini yaratishda ishlab chiqarish va to’qimachilik sanoatining talabini hisobga olishi muhim hisoblanadi. Shundagina navlarimiz sifatli hamda raqobatbardosh bo’ladi. Yuqori sifatli tola olish uchun xo’jalikda g’o’zaning tezpisharligi, hosildorligi, kasalliklarga, joyning tuproq-iqlimi va boshqa noqulay sharoitlarga chidamliligi-bularning hammasi g’o’zaning eng maqbul seleksion navlarini tanlash va ulardan oqilona joylashtirishga bog’liq ekanligini bilib oldim. Bir nechta paxta tozalash maydonchalari odatda bitta paxta tozalash zavodiga bog'lanadi(zavodning o'z paxta qabul qilish punkti bo'lishi mumkin). Zavodda hosilni bosqichma-bosqich qayta ishlash amalga oshirilib, ishlab chiqarish quvvatlari bo‘shagani sari zavod ta’sir zonasida joylashgan qabul punktlaridan bu yerga ko‘proq paxta xomashyosi keltirilmoqda. Zavodda maxsus mashinalarda (jins, linter va boshqalar) tolalar urug‘lardan ajratiladi, shuningdek, tolalar uzunligi bo‘yicha ajratiladi (bu jarayonni neftda uglevodorodlarni fraksiyalarga ajratish bilan solishtirish mumkin). neftni qayta ishlash zavodlari). Eng uzun tuklar - 20-25 mm dan uzunroq tolalar deb ataladi. Bu paxta tolasi, odatda jahon statistikasida ma'lumotlar taqdim etiladigan mahsulotning o'zi. Paxta tolasi asosan toʻqimachilik fabrikalariga yetkazib beriladi.