O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi farg‘ona politexnika instituti kimyo texnologiya fakulteti

O’lchashni bajarish
Namlikni o’lchash tezkor usulda aniqlaydigan USX-I, VXS-I va VXS-MI asboblarida bajariladi. O’lchashga tayyor bo’lgan asbobning quritish qismiga tanlab olingan namuna bir tekis qilib yoyiladi va qopqoq yopilib, vaqt relesi ishga tushiriladi.
Quritish boshlangandan 5 minutdan so’ng quritish kamerasi qopqog’’i ochilib namuna chiqarib olinadi, to’kilgan iflos aralashma kurakcha va cho’tka yordamida yig’ishtiriladi. Namuna bilan iflos aralashma, byuksga joylanadi, qopqog’’i berkitiladi va darhol massasi o’lchanadi. So’ngra bo’shagan byuksa qopqog’i yopilgan holda o’lchanadi. O’lchash ning xatoligi ±0,02 g.
O’lchashlar soni ko’p bo’lganda va birinchi ikki-uch o’lchashlarda bo’sh byuksning massasi 0,01 g dan ortiq farq qilmasa, bo’sh byuks massasi o’lchanmasa ham bo’ladi. Keyinchalik bo’sh byuksning massasi har 10 o’lchash dan keyin tortib turiladi.

O’lchash natijalarini hisoblash
Paxta namligining massaviy nisbatini (W) foizlarda yoki formulalar orqali hisoblanadi. Hisoblash to ikkinchi o’nlik belgisigacha bo’lgan aniqlik bilan amalga oshiriladi va birinchi o’nlik belgisigacha yaxlitlanadi.
Agarda o’lchas lar bir nechta namunalarda olib borilgan bo’lsa, o’lchash natijasi sifatida ulaming o’rtacha arifmetik qiymati qabul qilinadi.
O’lchashlarning ruxsat etilgan xatoligi
1. Ikki har xil laboratoriyada olingan ikki namunani sinash (usulning kelishuvchanligi) natijalari orasidagi yoki bir laboratoriyada har xil sharoitda olingan ikki sinov (usulning qaytariluvchanligi) orasidagi farqlanish, namlikning massaviy nisbatini aniqlashni to’g’riligini tekshiruvchi nazorati ostida olingan natijalarning ruxsat etilgan farqlanishidan, paxtaning namligi 10% gacha bo’lganda ±0,5 abs. % dan va

USX-1, o’lchash moslamasi qo’llanilganda va namlik 10 % dan yuqori bo’lganda ±5 nisb. % dan oshmasligi kerak.

2. Paxtaning namligi 10 % gacha bo’lganda USX-1, VXS-1, VXS- MI o’lchash qunlmalarida namlikni aniqlashning xatoligi quritish shkafida aniqlanganiga nisbatan ±0,5 abs. % dan oshmasligi va namlik 10% dan yuqori bo’lganda ±5 nisb. % dan oshmasligi kerak.
3. Quritish shkafida namlikni aniqlashning hisobga olingan sistematik xatoligi ±0,2 % dan oshmasligi kerak.