O’zbekiston respublikasi qishloq xo’jaligi vazirligi o’zbekiston respublikasi oliy va o’rta ta’lim vazirligi toshkent davlat agrar universiteti

Toshkent davlat agrar universiteti
O‘rmon xo‘jaligi va landshaft dizayn fakulteti
Dorivor o‘simliklar kafedrasi


5A411101 - “Dorivor o‘simliklar yetishtirish texnologiyasi” mutaxassisligi magistranti Abduxalimova Sanobar Abduraxim qizining
Ilmiy tadqiqot ishlarini olib borishda amalga oshirilgan tadqiqotlar natijalari bo‘yicha Ilmiy seminardagi ma’ruzasi
(17.11.2020-30.11.2020)

Ilmiy seminar mavzusi: Adabiyotlar sharhi

Vaccinium uliginosum L o‘simligining botanik tavsifi O‘simliklar dunyosida dorivor o‘simliklarni o‘rni beqiyosdir. Chunki dorivor o‘simliklar boshqa o‘simliklar singari turli muhitda o‘sib vegitatsiya jarayonini amalga oshiravermaydi. Shuningdek Dorivor o‘simliklar o‘sib rivojlanishi uchun ma’lum bir muhit tanlaydi. Mana shuning uchun ham tashqi muhitga moslanishi natijasida hayotiy shakllari kelib chiqadi. Vaccinium uliginosum L Ericaceae (erikadoshlar) oilasiga mansub Vaccinium turkumiga kiruvchi bargli buta. Bu tur Shimoliy yarim sharning mo‘tadil va sovuq iqlimi bo‘lgan barcha mintaqalarida, daryolar bo‘ylarida, tundrada, o‘rmon zonalarida va ko‘pincha botqoqlarda uchraydi. Yevro Osiyoda u G‘arbiy tomondan Islandiya va Buyuk Britaniyadan Rossiyaning Uzoq Sharqiga va sharqda Yaponiyaga tarqalgan. Shimoliy Amerikada - Alyaskadan Nyufaundlendgacha (janubda - Kaliforniyada).
Vaccinium uliginosum L rezavorlarini quritish va o‘zini ham istemol qilish mumkun. Ular xom va qayta ishlangan shaklda foydalanish uchun yig‘iladi. Ular murabbo tayyorlash uchun ham foydalaniladi. Mevalari va sharbati parxez maxsulot hisoblanadi, metabolizmni tezlashtiradi. Mevalari va sharbati parxez maxsulot hisoblanadi, metabolizmni tezlashtiradi. Ko‘k mevasi ishtaxani yaxshilaydi, qon kapilyarlarining devorlvrini mustaxkamlaydi, yallig‘lanishga qarshi, antipiretik va umumiy mustaxkamlovchi xususiyatlarga ega.
Tufts Universiteti tajribalarida golubika mevalari miyaning qarishini sekinlashtirishi va uni nurlanishning zararli tasiridan himoya qilishi mumkunligi aniqlandi.
Diareya, buyrak va jigar kasalliklarida kuniga 3 marta 50-100 ml ko‘k mevalarining sharbatini ichish tavsiya etiladi. Quruq ko‘k mevalvr dizenteriyaga qarshi vosita sifatida foydalidir.
Ko‘k mevali barglar, sharbat va rezavorlar diabet uchun tavsiya etiladi – ular qon shakarini kamaytiradi. Moviy barglari yurak, oshqozon, ichaklarning ishlashiga foydali tasir ko‘rsatadi. Yurak kasalligida golubikaning barglari va shoxlaridan damlama ichish tavsiya etiladi. Barglari terini mustaxkamlaydi.
Mevalar tarkibida 7% gacha shakar, organik kislotalar, tola, taninlar, bo‘yoqlar va pektinlar, shuningdek yaxshi saqlanib qolgan vitaminlar ( askorbin kislotasi va provitamin A) mavjud.
Vaccinium uliginosum L oddiy zararkunanda va kasalliklardan kamdang‘kam aziyat chekadigan o‘simlik.
Kislotali tuproq (rN 4-5)ni judayam sevuvchi, shuning uchun doimiy ravishda tuproqning kislotalilik darajasini kuzatib borish kerak. Golibika ayniqsa namlikka talabchan – tuproqning ildiz qatlamida (20 sm chuqurlikda) u doimo nam bo‘lishi kerak, ammo u toshqinlarga toqat qilmaydi.