Р. Расулов умумий тилшунослик ¤збекистон республикаси олий ва ¤рта махсус таълим вазирлиги


Анаксимен (бизнинг эрамизгача б´лган 560-502й). У «Рикторика» асари билан стилистика фанининг асосини яратди. Продик



Download 0,61 Mb.
bet5/51
Sana17.07.2022
Hajmi0,61 Mb.
#811443
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   51
Bog'liq
УМУМИЙ ТИЛШУНОСЛИК (1)

Анаксимен (бизнинг эрамизгача б´лган 560-502й).
У «Рикторика» асари билан стилистика фанининг асосини яратди.
Продик (бизнинг эрамизгача б´лган V аср).
Продик синонимика масалаларини ишлаб чи³ди. У маъно жиµатдан µар бир маънодош с´знинг ´зига хос хусусиятлари-ни, маъно оттенкаларини, ³ирраларини фар³лашга ´ргатди.
Протагор (бизнинг эрамизгача б´лган 480-410 й).
Протагор отларнинг родларини (жинсини), феъл замон-ларини ва гапларнинг турларини фар³лади.
Шунингдек, айни давр файласуфлари от ва феълларни фар³лаб, гапнинг от билан феълнинг бо²ланишидан µосил б´лишини таъкидладилар.
Платон (бизнинг эрамизгача б´лган 427-347 й).
¤з даврининг дастлабки йирик файласуфи Платон этимологика фанининг асосчиси сифатида эътироф ³илинади. У манти³ли нут³да икки турдаги с´зларни: отларни ва феълларни фар³лади. Гапда эга вазифасида келган с´зни от деб, кесим вазифасида келган с´зни феъл деб, атади. Феълнинг от µа³ида нима тасди³ланишини англатадиган с´з эканлигини ³айд этди.
Аристотель (бизнинг эрамизгача б´лган 348-322 й).
¤з даврининг иккинчи буюк ³омусий олими - файласуфи Аристотель тилга оид масалаларни манти³ билан бо²ли³ µолда ´рганди ва у биринчи б´либ, грамматикани манти³дан ажратди.
Аристотель µам, Платон каби, от - эгани ва феъл - кесимни тан олди. Бу гуруµга ³´шимча к´макчи с´зларни-бо²лов-чиларни µам киритди. Яъни с´зларни уч туркумга: от, феъл, бо²ловчи µамда юклама кабиларга б´лди. От ва феълларни муста³ил маънога эга с´злар сифатида, бо²ловчи, юкламани эса фа³ат грамматик вазифа бажарувчи с´з сифатида ³айд этди.
Аристотель ´з давридаё³ гапни фикр ифодаловчи нут³ бирлиги деб, таърифлади. Шунингдек, у келишиклар, товушлар µа³ида µам маълумот берди. Масалан, у фонетикада унли ва ундош товушларни ажратди.
Ю³орида айтилганлардан бир мунча фар³ли µолда тилшуносликнинг фалсафий даврида стоиклар нут³да с´зларни беш гуруµга: феъл, бо²ловчи, артикль, ато³ли отлар ва турдош отларга ажратдилар.
Шунингдек, улар ушбу с´зларнинг барчаси µам маънолидир, дейишди. Стоиклар отларда бешта келишикни фар³ладилар: бош келишик, ³арат³ич келишиги, ж´налиш келишиги, тушум келишиги ва ча³ириш (звательный; чи³иш) келишиги.
Стоиклар ´ша даврдаё³ нут³ни иккига: таш³и нут³³а ва ички нут³³а бґлиб, ´ргандилар. Улар юнон тилида 24 та товуш борлигини айтиб, буларни унли ва ундош товушларга ажратдилар.
Хуллас, тилшуносликнинг фалсафий давридан µозирги тилшунослик учун муµим б´лган икки таълимот ³олди:

  1. Тилнинг элементлари, бирликлари (с´з ва гап) – ишора, белги.

  2. Тил бирликлари маъно, фикр билан шартли бо²ланган.


Download 0,61 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   51




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©www.hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish