Р. Расулов умумий тилшунослик ¤збекистон республикаси олий ва ¤рта махсус таълим вазирлиги



Download 0,61 Mb.
bet3/51
Sana17.07.2022
Hajmi0,61 Mb.
#811443
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   51
Bog'liq
УМУМИЙ ТИЛШУНОСЛИК (1)

Панини грамматикаси.

Јадимги µиндларнинг энг машµур тилшуноси Панинидир. У бизнинг эрамизгача б´лган IV асрда яшаб ижод этди. Панини ´зигача б´лган давр тилшуносларининг ³´лга киритган юту³ларини умумлаштириб, улардан фойдаланган µолда классик санскритнинг (³адимги µинд адабий тилининг) энг машµур грамматикасини яратди. Унинг ушбу асари «Аштадьхян» номи билан аталади. Панини грамматикаси т´рт мингга я³ин (3996 та) ³ис³а ва л´нда шеърий усулда ёзилган, осонлик билан эсда ³оладиган ³оидаларни (сутр) ´з ичига олади.


Панини грамматикаси соф эмпирик ва тасвирий характерга эга б´либ, унда санскрит (³исман Веда) тилининг фонетикасига, морфологиясига, с´з ясалиши ва синтаксисига оид фикрлар жамланган.
Ушбу тад³и³от тили - ундаги ³оидалар ниµоятда ихчам ва ³ис³а б´лганлиги, асар тили ´зига хос терминологияга эгалиги сабабли Панини тад³и³оти узо³ ва³тгача овруполик олимларга тушунарли б´лмади. Биринчи б´либ, асар мазмунини, ундаги ²ояни рус тилшунос олими О.Бётлинг изоµлаб берди.
Панини ´з давридаё³ тилни система сифатида тушунди, с´з туркумларини фар³лади, с´з таркибини ´рганди, ´зак, ³´шимча, ур²у, интонация ва бош³а µодисалар µа³ида маълумот берди.
Панинининг саккиз б´лимдан иборат классик санскрит масалаларига оид грамматикаси Ґиндистонда деярли икки минг йил давомида энг асосий ва энг муµим ³´лланма б´либ хизмат ³илди. Эрамизнинг XIII асрларидагина санскритнинг µинд олими Вопадева тузган янги грамматикаси майдонга келди.


Яски (эрамиздан аввалги V аср)

Яски (Яска) Ґиндистоннинг машµур тилшуносидир. У с´з µамда с´знинг морфологик таркиби, маъноси, вазифаси µа³и-да фикрларини ёзиб ³олдирган. Яски с´знинг предметни бевосита акс эттирмаслигини, с´з билан, яъни унинг товуш томони билан предмет ´ртасида маънонинг мавжудлигини т´²ри таъкидлайди. С´з маъно туфайли предметни номлаш имкониятига эгалигини ³айд этади.


Тилшунос Ведалар тилини кенг изоµлаб, тушунтириб берувчи асар яратади ва бунда ´зигача б´лган тад³и³отчилар ишларини, умумлаштиради.
Хуллас, ³адимги Ґиндистоннинг тилшунослик соµасидаги юту³лари улкан б´либ, улар ´з муваффа³иятлари билан жаµон тилшунослиги фанига катта µисса ³´шдилар. Уларнинг таълимотлари, ²оялари юнон ва араб тилшунослигига жиддий таъсир ³илди. Ґинд тилшунослиги Оврупога ХVIII асрнинг ´рталарида етиб келди.
¤рта Осиёда эса µинд тилшуносларининг таълимотлари анча илгари маълум б´лган. Жумладан, буюк бобокалонимиз хоразимлик Абу Райµон Беруний (X – XI аср) санскритни яхши билган, Ґиндистонга махсус ба²ишланган «Ґиндистон» номли асар µам яратган.
Энг муµими шундаки, µинд тилшуносларининг жаµон тилшунослигига ³´шган бе³иёс µиссаси санскрит билан белгиланади. Тилшунос олимларнинг санскрит билан я³индан танишуви жаµон фанида ³иёсий - тарихий тилшуносликнинг юзага келишига сабаб б´лди.



Download 0,61 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   51




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©www.hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish