Tashqi iqtisodiy faoliyat va raqobat menejmenti

- rasm. Nisbiy jahon narxining shakllanishi.

Nazariy jihatdan bir necha variant bo‘lishi mumkin: Agar 1-tovam- ing nisbiy jahon narxi uning I mamlakatdagi nisbiy narxidan (R_f/R₂ < A/A₂), o‘z navbatida, II mamlakatdagi nisbiy narxdan ham pastroq bo‘lganda 1-tovar ishlab chiqarilmaydi, zero uni sotish foyda keltir- maydi, chunki jahonda ikki mamlakat bor xolos.
Agar 1-tovaming nisbiy jahon narxi uning I mamlakatdagi nisbiy narxiga teng bo‘lsa (Rj/R^ = Aj/A₂), bu vaziyatda I mamlakatdagi ish- chilar har ikki tovar uchun bir xil narxga ega bo‘lishadi, shuning uchun ularga bu ikki tovardan qaysi birini ishlab chiqarishning farqi yo‘q (RS nisbiy taklif grafigining pastki gorizontal qismi).
Agar 1-tovaming nisbiy jahon narxi uning I mamlakatdagi nisbiy narxidan yuqori (R,/R₂ > AJA^) bo‘lsa, bu mamlakat 1-tovami ishlab chiqarishga ixtisoslashadi. Ayni paytda, 1-tovaming nisbiy jahon narxi uning II mamlakatdagi nisbiy narxidan pastroq bo‘lganda (Rj/Rj < A*/ A₂*) II mamlakat 2-tovami ishlab chiqarishga ixtisoslashadi (RS nisbiy taklif nisbiy taklif egri chizig‘ning vertikal qismi). Har ikki mamlakat- dagi mehnat resurslari (mos ravishda L va L*) cheklanganligi bois, I mamlakat 1-tovarga ixtisoslashganda uni ishlab chiqarish hajmi L/A, va, o‘z navbatida, II mamlakat 2-tovarga ixtisoslashganda uni ishlab chiqarish hajmi L*/A₂* ni tashkil etadi. Shuning uchun 1-tovaming nisbiy narxi Aj/A₂va A₍7A₂* chegarasida bo‘ladi, bu tovaming nisbiy taklifi esa quyidagiga teng bo‘ladi:
(TJA_t)/(L'/A₂') (3)
Agar 1-tovaming nisbiy jahon narxi uning II mamlakatdagi nisbiy narxiga teng bo‘lsa (Rj/R₂ = Aj7A₂*), II mamlakat uchun qaysi tovami ishlab chiqarishning farqi yo‘q: 1-tovar uchun ham, 2-tovar uchun ham bir xil narxga ega bo‘ladi (RS nisbiy taklif nisbiy taklif egri chizig‘ining yuqori gorizontal qismi).
Agar 1-tovaming nisbiy jahon narxi uning II mamlakatdagi nisbiy narxidan yuqori (Rj/Rj > A₂7A₂*), o‘z navbatida, I mamlakatdagi nis- biy narxdan ham yuqori bo‘lganda 2-tovar ishlab chiqarilmaydi, Har ikki mamlakat 1-tovami ishlab chiqarishga ixtisoslashadi. 1-tovar nis- biy taklifi grafigi cheksizlikka intiladi.
Mamlakatlar o‘zlari nisbiy ustunlikka ega bo‘lgan tovarlami ish- lab chiqarishga ixtisoslashganda o‘zaro savdo har ikki mamlakat uc- hun qay darajada manfaatliligini qanday hisoblash mumkin degan haqli savol tug‘iladi.
@ Savdodan keladigan yutuq (gains from trade) - mamlakatlar o‘ztari nisbiy ustunlikka ega bo‘Igan tovarlarni ishlab chiqarishga ixtisoslashganda savdoda ishtirok etuvchi har ikki mamlakat bu sav- dodan oladigan iqtisodiy manfaat
Savdodan keladigan yutuq mamlakatning o‘z tovarlari hisobiga ich- ki bozordagiga nisbatan chetdan xorijiy tovarlarga ko‘proq ega bo‘lishi natijasida vujudga keladi. Savdodan keladigan yutuqqa ikki taraflama qarash mumkin: mehnat xarajatlarini tejash va iste’molning ko‘payishi.

1. 
   mamlakat bir birlik ish vaqtida l/A^ ta 1-tovami va 1/A₂ ta 2-to- vami ishlab chiqara oladi, 1-tovaming 2-tovar narxi orqali ifodalan- gan nisbiy narxi avvalgidek, R/R^ ga teng. Binobarin, mamlakat vaqt birligida (l/A/x^R/R./ ta 2-tovami import qila oladi. Toki 1-tovami xorijga sotish orqali II mamlakatdan 2-tovami o‘z ichki bozoriga nisbatan ko‘proq sotib olish imkoni bor ekan, chetdan tovar sotib olish I mamlakat uchun foydali boTadi, ya'ni: