Toshkent davlat agrar universiteti samarqand filiali fundamental fanlar kafedrasi

A
1-расм. Картошка туганагидаги ғамловчи паренхима: 1 – пўкак,
2 – крахмал доначалари,
3 – куб шаклидаги оқсил доначалари.


sosiy to’qima. Asosiy to’qima o’simliklarning organlarida katta hajmni egallab muhim hayotiy vazifa­larni bajaradi. Shuning uchun ham aso­siy to’qima deb ataladi. Bu to’qima tirik parenxima hujayralaridan iborat bo’lib, hujayra po’sti yupqa. Asosiy to’qimani ko’pincha oziqlantiruvchi to’qima ham deb ataladi. Asosiy to’qimaning xlorofill donachala­riga boy bo’lgan hujayralar yig’indisiga assimilyasion to’qima deb atalib, unda fotosintez ja­rayoni ro’y beradi va organik moddalar hosil bo’ladi. Bu moddalar o’simliklarning boshqa organlaridagi g’amlovchi to’qimalarda zaxira moddalar sifatida to’planadi. Bunday asosiy to’qima hujayralari yig’indisini g’amlovchi to’qima deb ata­ladi. Assimilyasion to’qima asosan bargda bo’lsa, g’amlovchi to’qima mevalarda, urug’larda, poyada, ildizda yaxshi ta­raqqiy etgan.
M
2-расм. Механик тўқима турлари:
А – склеренхима
Б-склереидлар.
1 – кўндаланг кесими,
2 – алоҳида ҳужайраси,
3 – толалар, 4-поралар, 5-ҳужайра бўшлиғи.
В – бурчакли колленхима
exanik to’qima. Mexanik to’qima o’simlik organlarini mustahkamlaydi. Bu to’qima mustahkamligi uning hujayra po’stining qalinlashuviga bog’liq. Mexanik to’qima hujayraning shakliga, bajaradigan vazifa­siga, joylashish o’rniga ko’ra kollenxima, sklerenxima, sklereid (tosh hujayra)ga bo’linadi.
O’tkazuvchi to’qima. Barcha urug’li o’simliklar tanasida o’tkazuvchi to’qimalar bo’lib, ular orqali suv va unda erigan mineral va organik moddalar harakatlanib turadi. Suv va unda erigan mineral modallar ildizdan poyaga poyadan esa barglarga o’tkazadigan ksilema – yog’ochlikda joylashgan traxeya va traxeid naylar orqali yuqoriga ko’tariladi. Ba­rgda hosil bo’lgan organik moddalar esa o’simlik organlari lub-flo­emasida joylashgan elaksimon naylar orqali boshqa organlar va il­dizgacha boradi.