Toshkent tibbiyot akademiyasi farg‘ona filiali “ijtimoiy fanlar” kafedrasi

Milliy xavfsizlikka ichki tahdid – manbasi mazkur davlat hududida joylashgan tahdid. I.t.: iqtisodiy va siyosiy tuzilmalarning, jinoyatchi guruhlarning shaxs, jamiyat va davlat manfaatlariga qarshi olib borgan harakati kiradi. Agarda xavf-xatarlar manbasi shu davlatning o‘zida yoki uning o‘z fuqarolaridan kelib chiqsa, bu tahdidlar ichki deb tan olinadi.
Milliy xavfsizlikka tashqi tahdid – manbasi milliy chegaralardan tashqarida joylashgan tahdidlar. T.t.: chet el razvedka va maxsus xizmatlarining faoliyati; axborot tarqatish sohasida davlatlar o‘rtasidagi qarama-qarshilik; iqtisodiy tuzilmalar raqobati; tabiiy ofatlar va falokatlar kiradi. Agarda xavf-xatar boshqa davlat yoki uning fuqarolari tomonidan bo‘lsa, uning qaerda joylashishidan qat’iyy nazar bu xavflar tashqi xavflar deb tan olinadi.
Milliy xavfsizlik maqsadlari – milliy xavfsizlikni ta’minlash yo‘lidagi faoliyatning asoslangan yo‘nalishlari. Ular faoliyatning turli sohalarida milliy manfaatlardan (siyosiy, iqtisodiy, harbiy, informatsion, ekologik va boshqalar), ularni himoya qilish ehtiyojidan va ular uchun ichki va tashqi xavflarga qarshi harakatdan, shuningdek, davlatning real imkoniyatlaridan kelib chiqqan holda davlat hokimiyatining oliy organlari tomonidan amalga oshiriladi. Ushbu maqsadlarni ro‘yobga chiqarish – davlat milliy xavfsizlik siyosatini muvaffaqiyatli amalga oshirishning zarur shart-sharoitidir.
Milliy xavfsizlikni ta’minlash – milliy xavfsizlik sohasiga oid zarur qarorlarni ishlab chiqish va qabul qilish, ular asosida milliy xavfsizlikka real va potensial tahdidning vujudga kelishidan ogohlantirish, uning oldini olish, payini qirqish va unga qarshi ta’sir ko‘rsatish maqsadida kompleks adekvat chora-tadbirlar tayyorlash va amalga oshirishga yo‘naltirilgan vaziyatning holati va taraqqiyotining tizimli tahlili, bahosi va istiqboli.
Milliy xavfsizlik tahdidi– bu milliy manfaatlarni amalga oshirishga g‘ov bo‘ladigan, shuningdek,, milliy qadriyatlarga va milliy turmush tarziga zarar etkazishga bevosita imkoniyat yaratuvchi shart-sharoitlar va omillarning yig‘indisi. M.x.t. shaxs, jamiyat va davlat manfaatlariga suiqasd degan ma’noni anglatadi. Manfaatlarga tahdid hayot faoliyatimizning har bir jabhasida mavjud. Misol uchun, shaxs va jamiyatning qadriyatlari darajasining yo‘qolishi yoki pasayishi insonlar orasida yaxshilik, savob, xaqiqat kabi tushunchalarni yo‘qolib borish xavfini tug‘diradi. Bu esa milliy qadriyatlarga katta zarar keltiradi. Xavfsizlik tahdidlarini turlariga qarab turkumlash – aniq xususiyatlarini e’tiborga olgan holda tahdidlarni oldini olish chora-tadbirlarini yaxshilashga yordam beradi va milliy xavfsizlikni ta’minlashning amaliy faoliyatida muhim rol o‘ynaydi. Bu borada xavfsizlik turlarini aniqlashda quyidagi mezonlar alohida o‘rin tutadi: xavf-xatar manbasining kelib chiqishi; tahdidning shakllanganlik darajasi; inson faoliyati sohalaridagi va yo‘nalishlaridagi tahdidlarning xususiyatlari va xarakterlari; tahdidlarning sub’ektiv bahosining darajasi. M.x.t. ichki va tashqi tahdidlarni o‘z ichiga oladi. Ular ob’ektiv va sub’ektiv sabablarga ega bo‘lib, hayotga tadbiq qilishning mumkinligi jihatidan real, potensial va soxta tahdidlarga bo‘linadi, harakat ko‘lamiga ko‘ra ular umumbashariy, mintaqaviy, submintaqaviy davlat va mahalliy xarakterda bo‘lishi mumkin.