Viii bob. Menejmentda axborot va kommunikatsiyaning roli

8.3-chizma. Axborot almashinuv jarayoni teskari aloqa va shovqin.


Teskari aloqa — bu eshitganga, o‘qiganga yoki ko‘rganga nisbatan aks ta’sir yoki ta’sirlanish tayanchi. Bunda mazkur axborot- ni olgan shaxs shu axborotga bo‘lgan munosabatini, tushunganligi yoki to‘liq tushunmaganligi, qo‘llab-quvvatlanishi yoki inkor etishi- ni shu axborotni yuborgan shaxsga bildiradi. Bunday aloqa har ikala tomonning bir-birini qanchalik tushunganini bilish uchun zarur.
Teskari aloqa axborot almashuvi samaradorligini oshiradi va shovqinni kamaytiradi. Axborotni yetkazish nazariyasi tilida shovqin deb, ma’noni buzadigan omillarga aytiladi. Shovqin doimo mavjud- dir. U axborotni noto‘g‘ri tushunishda, uzatishda namoyon bo‘ladi. Agar shovqin darajasi kuchli bo‘lsa, axborot butunlay ma’nosini yo‘qotishi mumkin. Shu sababli axborotni uzatish jarayonida shovq­inni e’tiborga olish kerak.
Turkumlanganda axborot tizimi har tomonlama soddalashadi, shuningdek, uni to'plash, uzatish va turlarga ajratish osonlashadi, buning natijasida rahbar xodimlar axborot bilan to‘liqroq ta’min etiladi. Barcha axborotlarni quyidagi belgilar bo'yicha turkumlash mumkin: Mazmuniga kora: iqtisodiy; huquqiy; ijtimoiy; texni- kaviy; tashkiliy. Kelish manbai va foydalanish joyiga ko‘ra: ichki axborot;tashqi axborot. Kimga mo ‘Ijallanganligiga ко ‘ra: korxona uchun; bo‘lim uchun; sex uchun; uchastka uchun. Barqarorlik xara- kteriga ко ‘ra: oddiy axborot; shartli-doimiy axborot; o‘zgarib turuv- chi axborot. Foydalanish uchun tayyorligiga ко ‘ra: dastlabki; oraliq; yakuniy axborot. Davriyligiga ко ‘ra: smenali; sutkali; kvartalli va hokazo. Boshqaruv jarayonidagi vazifasiga ko'ra: direktiv; hiso- bot ko‘rinishidagi; hisobga olish bo'yicha; nazorat qilish bo‘yicha axborot. Voqealarning kelib chiqishini aks ettirish vaqtiga ко ‘ra: tarixiy; joriy; perspektiv axborotlar. Mo Ijallanganligiga ко ‘ra ■ bir maqsadli; ko‘p maqsadli axborotlar. Mustahkamlash va saqlash imkoniyatiga ko‘ra: og‘zaki; yozma; ovozli; tasvirli axborotlar. Muhimligiga ko'ra: o‘ta muhim; muhim bo‘lmagan axborotlar. To'liqligiga qarab: to‘liq, kompleks axborotlar; to‘liq bo‘lmagan axborotlar; Xarakteriga qarab: individual; funksional; universal axborotlar. Ishonchliligiga qarab: ishonchli va ehtimolli axborotlar.
Ishlab chiqarish doimo rivojlanishda bo‘lganligi sababli axborot turlari, soni va ko‘lami ham ko‘payib boraveradi. Shu bois yuqorida keltirilgan turkumlashni to‘liq deb bo‘lmaydi. Barcha boshqarish vazifalarini kompleks ha! etish uchun axborotlar har bir boshqarish obyektining o‘ziga xos xususiyatlarini hisobga olib aniq turkumlanadi.
8.2. Axborotlar tizimi
Axborot tizimlari ikki xil bo‘lishi mumkin. Oddiy tizim. Axborot paydo bo‘lgan joydan iste’mol joyiga keltiriladi. Bunday axborot telefon orqali yoki signallar vositasida kelib tushishi mumkin. Bu turdagi axborot tizimi quyi boshqaruv bosqichiga to‘g‘ri keladi. Ish joyidan ustaga berilgan axborot bunga misol bo‘la oladi. Bunday axborotga deyarli ishlov berilmaydi.
Murakkab tizim. Bu tizim ishlab chiqarish va boshqaruv tarkibining murakkabligi bilan bog‘liq. Bu yerda dastlabki axborot yuzaga keladi. Ishlov berishda hisoblash texnikasidan keng foydalaniladi.