Замонавий психология муаммолари

Медиаторлардан фойдаланиш. Бу усул иккита қоидага асосланади. Биринчидан, ижтимоий фикр одатда оммавий ахборот воситаларидаги ташвиқот таъсирида эмас, балки жамиятда оғиздан оғизга, қулоқдан қулоққа кўчиб, айланиб юрадиган афсоналар, миш-мишлар, ғийбатлар таъсирида шаклланади. Иккинчидан, одамга сезиларли ахборот босимини оммавий ахборот воситасидаги ташвиқот эмас, унинг учун аҳамиятли, обрўли бўлган одамлар – фикр ва миш-мишларни узатувчилар, медиаторлар ўтказишади. Демак, оммавий ахборот воситаларининг ташвиқот таъсири ҳар доим бавосита характерга эга. Бу қоидаларни оммавий ахборот воситалари яхши билишади. Масалан, аксарият сариқ, бульвар матбуотида чоп этилаётган ахборот-маълумотнинг 70 % дан ортиғини бугунги кунда енгил-елпи, тез хазм бўладиган, ғийбат, миш-миш мазмунидаги ахборот ташкил қилади. Ўз-ўзидан тушунарлики, бундай керакли, тарқатилиши зарур бўлган маълумотлар медиаторлар орқали кучайтирилиб кенг аудиторияга, қисқа муддатларда тарқатилади.
Тарихий аргументлар, далиллар. Бу усулни қўллашнинг бир неча қоидалари мавжуд. Биринчи қоида, кундалик муаммоларни тарихий ўтмиш билан алмаштириш, мавжуд қийинчиликлардан одамларни чалғитиш. Иккинчи қоида, кундалик муаммоларни ўтмишга кўчириш, шу куннинг манфаатларидан келиб чиқиб, уни асослайдиган тарихий далилларни қидириб топиш. Учинчи қоида “тарихий нигилизм”, анъанавий тарзда халқ ғурурланадиган тарихий шахсларни обрўсизлантириш, ерга уриш. Тўртинчи қоида, аксинча айрим тарихий шахсларни улуғлаш, илохийлаштириш.
Таснифлагичлар (классификаторлар). Гордон Оллпорт шундай ёзган эди: ҳар қандай тилнинг моҳияти биз бетўхтов дуч келадиган ахборотни таснифлаш ва категорияларга ажратишдан иборат. Оммавий ахборот воситаларида доимий қўлланиладиган шундай таснифлар мавжуд: акция қатнашчилари..., акция ...нинг маблағи ҳисобига ўтказилаяпти, акциянинг мақсади ..., давлат органлари ..., ҳуқуқ тартибот органлари ..., оддий фуқаролар ... ва ҳар бир тасниф маълум шархлардан ташқари видеотасвирлар билан ҳам мустаҳкамланади.
Шархлар. Одатда одамлар тақдим қилинаётган ахборот-маълумотнинг ўзини эмас, унинг бошловчи, ҳикоя қилувчи журналистнинг баён қилаётган шархини идрок қилишади. Бундай шарх эса ҳар доим маълум мақсадга хизмат қилади ва керакли ижтимоий фикрни шакллантиришга йўналтирилади. Бу усулнинг мақсади – шундай тугалланган фикрни яратиш керакки, уни қабул қилаётган одамнинг фикри ўз-ўзидан керакли томонга (керакли хулосага) йўналсин. Шу мақсадда ходиса хақидаги хабар ўқувчи ёки томошабинга бир неча ақлли изохлар вариантини таклиф қиладиган шархловчининг талқинлари билан бирга баён қилинади. Уддабурон шархловчи керакли вариантни энг ишончли қила олиши керак.