2-mavzu. Falsafaning metod, qonun va kategoriyalari. Jamiyat falsafasi. Reja: 1

Falsafaning asosiy qonunlari va tamoyillari. Qarama-qarshilik va ziddiyat qonuni. 
Miqdor va sifat o‘zgarishlari dialektikasi. Inkorni-inkor qonuni va vorisiylik. 
Falsafa o‘z mohiyati bilan narsa va hodisalarning harakati, o‘zgarishi va rivojlanishiga ular 
o‘rtasidagi bog‘lanish va aloqadorlik munosabatlarini o‘rganadi. SHuningdek jamiyat va inson 
tafakkurining mavjudlik qonuniyatlari ham borliqning ajralmas qismi sifatida umumiy aloqador 
qonuniyatlarda o‘rganiladi. Albatta, olamdagi har qanday bog‘lanish ham rivojlanishga sabab 
bo‘lavermaydi. Chunki bu bog‘lanishlarning ko‘lami, mohiyati, ta’sir kuchi va doirasi turlicha. 
Bog‘lanishlarning ana shu xususiyatlariga qarab, zaruriy va tasodifiy, ichki va tashqi, bevosita va 
bilvosita, muhim va muhim bo‘lmagan va hokazo bog‘lanishlarga ajratish mumkin. 
SHuningdek, olamda boshqa voqea yoki hodisalardan alohida, ular bilan bog‘liq, o‘zaro 
aloqadorlikda va ta’sirda bo‘lmagan birorta ham voqea yoki hodisa mavjud emas. Demak, o‘zaro 
bog‘lanish va ta’sir natijasida narsa-hodisalarda o‘zgarish sodir bo‘ladi. Lekin, barcha o‘zgarishni 
har doim ham birdaniga, yaqqol sezish mumkin emas. Chunki olamning namoyon bo‘lish turli 
darajada bo‘lganligi sababli, o‘zgarishlar ham turlichadir. 
Tashqi faktorlar (inson faoliyati, yorug‘lik, issiqlik, namlik, atmosfera bosimi) natijasida ro‘y 
beradi o‘zgarishlarni ko‘z ko‘radi, quloq eshitadi. Xullas, ular oson anglab olinadi, ochiq-oydin 
namoyon bo‘ladi. ulardagi o‘zaro bog‘liqlikni ham oson ko‘rish, ilg‘ash mumkin. Ana shunday oson 

---

ko‘rish va ilg‘ash mumkin bo‘lgan, ochiq-oydin ro‘y beradigan voqea, hodisa, natijaga nisbatan 
«zohiriylik» tushunchasi, mohiyatini ilg‘ash qiyin bo‘lgan va murakkab ichki sabablar natijasida 
kechadigan jarayonlar o‘zgarishlarga nisbatan «botiniylik» tushunchasi qo‘llaniladi. Falsafada 
rivojlanish, o‘zgarish, taraqqiyot jarayonlari dialektik nuqtai nazardan qarama-qarshiliklar birligi va 
ana shu birlik asosida ro‘yo beradigan o‘zgarishlar asosida o‘rganiladi.