2-mavzu. Falsafaning metod, qonun va kategoriyalari. Jamiyat falsafasi. Reja: 1

Metodika
– bilish ob’ektini o‘rganishga yondoshuvda, nazariy va metodologik manbalarni 
qo‘llashdagi amaliy taktik jarayon. Metodikani aksariyat holatlarda amaliy faoliyatda 
ishlatiladigan qaror, metod va metodologiyaning tashkil etish usuli, texnik tashkil etish 
ko‘nikmasi sifatida olib qaraladi. Zamonaviy ilm-fanda har bir ilmiy sohaga tegishli metodlar va 
metodologik tizimlarning xilma-xilligi kundan-kunga rivojlanib, rang-barang tus olgani sababli, 
biror-bir ilmiy muammoni o‘rganishda qanday metodlar jamlanmasi qo‘llanilishi kerak, degan 
savolga metodika texnikasi yordam beradi. Metodika hozirgi kunda pedagogik sohada dars o‘tish 
texnikasi, tashkil qilish usuli sifatida tushuniladigan tushuncha bo‘lsa ham, mantiqiy jihatdan 
o‘rganilayotgan mavzuni yoki muammoni o‘rganishning to‘g‘ri yo‘lini tashkil qilish sifatidagi 
falsafiy mazmunga bog‘langan. Muammoni o‘rganishga metodik jihatdan to‘g‘ri yondoshuv 
to‘g‘ri bilim hosil bo‘lishiga yordam beradi. Metodika metod va metodologiya kabi o‘z 
mohiyatida nazariyaga juda ko‘p bog‘lanmagan, o‘zida ko‘proq tadqiqotni tashkil etishning 
texnik tomoni bo‘lib ko‘rinsa ham, aslida metodika o‘rganish jarayonida nazariya va metodni 
qo‘llashda ko‘proq bilim va tajribani talab qiladi. Misol uchun ma’lum bir kasallikni 
davolashning juda ko‘p usullari bo‘lsa, shifokordan shu kasallikni tez, samarali va kam harajat 
usulda davolash metodikasida katta tajriba, bilim va qo‘llaniladigan usulga ishonch talab etiladi. 
Metodika shu bilan birga ma’lum darajada nazariy, metodologik bilimni amaliyot bilan 
bog‘laydi. Chunki yangi nazariya, konsepsiya, metod va metodologik tizim amaliy jihatdan 
metodikada qo‘llaniladi.
Metodlarning tasnifi. 
Metodlar bilish vositasi ekan, u barcha fan sohalarida predmetni bilishda 
asosiy qurol hisoblanadi. SHuningdek bilishning qonuniyati, darajasi, tamoyillari, sohalariga 
qarab metodlar umumiy, xususiy hamda fanlararo tadqiqotlar metodlariga bo‘linadi. Umumiy 
xarakterga ega bo‘lgan metodlar: taqqoslash, analiz va sintez, umumlashtirish, abstraktlikdan 
konkretlikka qarab borish, induksiya va deduksiya hamda har bir fanga xos, lekin turlicha tarzda 
qo‘llanadigan metodlardir. Hozirgi zamon fani taraqqiyotining muhim xususiyati shundan 
iboratki, u ko‘pincha voqe’likning biror tomonini shunchaki aks ettirib qolmasdan, balki 
muayyan maqsadga muvofiq ravishda bu voqe’likni gavdalantiradi ham. Bu hol bilish 
metodlarini, ayniqsa formal metodlarni ishlab chiqish va tatbiq etishni taqazo etadi. SHuning 
uchun formal metodlarning logik tuzilishini maxsus o‘rganishga ham katta e’tibor berilmoqda.