Fiziologiya

2.2.Me’dada ovqat hazm bo’lishi
Me’da OHQ da, oraliq almashinuvda, qonda pH doimiyligini saqlashda va qon ishlanishida ishtirok etadi.Me’daning OHQ funkstiyalari mexanik va kimyoviy parchalash,uni muayyan vaqt saqlab turish (depo)va alohida bo’laklar shaklida birin-ketin ichakka o’tkazishdan iborat. Ovqat me’dada bir necha soat davomida shishadi, suyultiriladi,uning ko’pgina tarkibiy qismlari eriydi va so’lak hamda me’da shirasi tarkibidagi fermentlar ta’sirida parchalanadi. Me’da shirasi bakte-riostid xususiyatga ega.
Me’da hazm lanish jarayoni bilan bog’liq bo’lgan quyidagi funkstiyalarni bajaradi : 1) sekretor funkstiya me’da bezlari tomonidan me’da shirasini ishlab chiqarishdan iborat, me’da shirasi tarkibida oqsillarni, karbonsuvlarni va yog’larni parchalovchi fermentlar-gidrolazalar bor; 2) motor (harakat) funkstiyasi me’da devoridagi muskulli qatlam tomonidan amalga oshiriladi. Me’daning davriy harakatlari ovqat bo’tqasining me’da shirasi bilan aralashuvini va uning bir joydan ikkinchi joyga, jumladan me’dadan o’n ikki barmoq ichakka o’tishini ta’minlaydi. 3) So’rilish funkstiyasi parchalangan oziq moddalarning me’dadan qonga so’ri-lishidan iborat. So’rilish jarayonidagi me’daning o’rni uncha katta emas, bu jarayon asosan ichaklarda sodir bo’ladi.
Me’da hazm jarayoni bilan bog’liq bo’lmagan funkstiyalarni ham bajaradi :
Ekskretor funkstiya me’daning siydikchil, siydik kislotasi, kreatinin, og’ir metal tuzlari, yod, dorivor moddalarni organizmdan chiqarilishida ishtirok etishidan ibo-rat. Me'daning ekskretor faoliyati asosiy chiqaruv a'zolari - buyraklarning faoliyati buzilganda kuchayadi. Inkretor funkstiyani me’da tomonidan gastrin va gistamin kabi gormonlarning ishlanishidan iborat. Gomeostatik funkstiyani - me’da organizm ichki muhiti suyuqliklarida pH ni boshqarishda ishtirok etadi. Me’daning himoya funkstiyasi. Me'da bezlarining mukotsitlari ajratadigan shilimshiq moddalar - mukoidlar shilliq pardani kimyoviy va mexanik shikastlanishdan saqlaydi.
Me’da gemopoezni boshqarishda qatnashadi. Me'da shirasida mavjud bo‘l-gan mukoidlardan biri - gastromukoproteid eritropoez uchun juda ham muhim mod-da bo‘lib, qon yaratishda ishtirok etadi. Me'da shilliq qavatda hosil bo‘luvchi Kaslning ichki omili nomini olgan ushbu modda bo‘lmasa, vitamin B12 (Kasl tashqi omili) so‘rilishi yetarli bo‘lmaydi va juda xavfli kamqonlik xastaligi rivojlanadi. Me’daning endokrin funkstiyasi. Me'dada ajraluvchi qator gormonlar turli funk-siyalarni boshqaruvida ishtirok etadi (2-jadval).