Matematika fakulteti

Tosınnanlı shamalar sisteması haqqında túsinik

Itimallıqlar teoriyasınıń praktikalıq qollanılıwlarında sınawdıń nátiyjesi bir tosınnanlı shama menen emes, al eki yamasa onnan da kóp tosınnanlı shamalar menen súwretlenetuǵın máseleler menen jiyi ushırasıwǵa tuwra keledi. Máselen, snaryadtıń túsken noqatı bir tosınnanlı shama menen emes, al eki, yaǵnıy abstsissası hám ordinatası menen anıqlanadı.Bir neshe tosınnanlı shamalar sistemasınıń qásiyetleri onı dúziwshi bólek shamalardıń qásiyetleri menen tolıq súwretlenbeydi; bunnan tısqarı, olar tosınnanlı shamalar arasındaǵı óz-ara baylanıstı da óz ishine aladı.

Birgelikte qaralatuǵın eki tosınnanlı (ξ,η) shamalar jıynaǵın eki tosınnanlı shamalar sisteması deymiz.ápiwayılıq ushın biz tiykarınan eki tosınnanlı shamalar sisteması menen shuǵıllanamız. Tosınnanlı shamalar sistemasına baylanıslı máselelerdi qarastırǵanda sistemanıń geometriyalıq interpretatsiyasın paydalanǵan qolaylı boladı.

Máselen, eki tosınnanlı (ξ,η) shamalar sistemasın koordinataları ξ hám η bolǵan shamalar xOy tegisligindegi tosınnanlı noqat penen súwretlew múmkin. Usıǵan uqsas úsh tosınnanlı (ξ,η, ζ) shamalar sistemasın úsh ólshemli keńisliktegi tosınnanlı noqat penen súwretlew múmkin hám t.b. Ayrım jaǵdaylarda eki tosınnanlı shamalar sistemasınıń geometriyalıq interpretatsiyası ushın tosınnanlı noqat ornına dúziwshileri koordinata kósherleri boylap tosınnanlı ξ hám η shamalarınan ibarat, koordinata basınan (ξ,η) noqatqa baǵıtlanǵan tosınnanlı vektordı qarastırıwǵa boladı.