Matematika fakulteti

Tosınnanlı shamanıń bólistiriw nızamı

Tosınnanlı shamanıń mánisleri menen olarǵa sáykes itimallıqlardı baylanıstırıwshı qáde tosınnanlı shamanıń bólistiriw nızamı delinedi.

Tosınnanlı shamaǵa usı nızamǵa boysınadı dep ataymız. Bul nızam tablicalıq, grafikalıq hám analitikalıq usıllarda beriliwi múmkin.

1. Tablicalıq usılda berilgen jaǵdayda tosınnanlı shamanıń barlıq múmkin bolǵan mánisleri jazılǵan hám olarǵa sáykes itimallıqları kórsetilgen boladı:

Bunday tablicaǵa tosınnanlı ξ shamasınıń bólistiriw qatarı dep ataladı.

2. Bólistiriw qatarın anıǵıraq kóz aldımızǵa keltiriw ushın onıń grafigin sızǵan qolaylı boladı.Onıń ushın abscissa kósheri boylap tosınnanlı shamanıń múmkin bolǵan mánisleri, ordinata kósheri boylap olarǵa sáykes itimallıqlar

qoyılıp, keyin

(x₁,p₁), (x₂,p₂), …,(x_n,p_n),

noqatlar kesindiler menen tutastırıladı. Bunda payda bolǵan figura bólistiriw kópmúyeshligi dep ataladı.

1-súwret.

3. Binomial bólistiriw, puassonlıq bólistiriwler bólistiriw nızamınıń analitikalıq usılda beriliwi bolıp esaplanadı.

Mısalı: Atıwshı nıshanaǵa 3 márte oq atadı. Hár bir atqandaǵı nıshanaǵa tiyiw itimallıǵı 0,4 ke teń. Hár bir tiygizgeni ushın atıwshıǵa 5 ochko jazıladı. Payda bolǵan ochkolardı bólistiriliw qatarın dúziń.

Sheshiliwi: Payda bolǵan ochkolardıń sanın x arqalı belgileyik. Onda

onıń qabıl etiwi múmkin bolǵan mánisleri:

x₁=0, x₂= 5, x₃=10, x­₄­=15

Sáykes itimallıqlardı Bernulli formulası boyınsha anıqlaymız.

Demek, bólistiriw qatarı tómendegishe boladı:

Bólistiriw kópmúyeshligi tómendegi súwrette kórsetilgendey: