Олий укув юртлари тарих факультети талабалари учун дарслик Укув дастурлари, дарсли аларини


Археологик ёдгорликлар ва моддий манбалар турлари



Download 3,05 Mb.
bet8/64
Sana23.02.2022
Hajmi3,05 Mb.
#147241
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   64
Bog'liq
Китоб тарихий география



Тарихий манбалар давр нуктаи назаридан кадимий ва жорий (кундалик) ахамиятга эга булади. Шунингдек, улар уз мазмуни ва мохиятига кура бирламчи ва иккиламчи ахамият макомига хам эгадирлар. Бирламчи манбага тарихий хужжатларнинг асл нусхаси киради. Иккиламчи манба деб эса, бирламчи манбаларнинг эълон килинган нусхалари, макола ва китоб холатига келтирилганларига айтилади.
Тарихий манба деб узок утмишдан колган инсониятнинг табиат ва жамиятнинг маълум тараккиёт боскичидаги кечмишини узида акс эттирган моддий ва маънавий ёдгорликларга айтилади. Моддий ёдгорликлар туркумига кадимги манзилгох ва мозорлар, шахарлар, кишлоклар хамда калъаларнинг харобалари, уша жойлардан топилган ишлаб чикариш, уй-рузгор, зеб-зийнат буюмлари, кадимий сугориш иншоотларининг колдиклари, олтин, кумуш ва мис танганлар, шунингдек, кадимги одамлар ва хайвонларнинг коя тошларга уйиб ишланган суратлари, умуман тош ва бошка буюмларга уйиб ёзилган ёзувлар киради. Маънавий ёдгорликлар туркумига эса, уз°к утмишдан колган кулёзма асарлар хамда одамларнинг турмуши ва урф-одатларини узида акс эттирувчи материаллар, шунингдек кишиларининг онгида сакланиб колган урф-одатлар ва анъаналар киради.
Тарихий манбаларни умумий табиати, утмишни узида акс эттиришига караб куйидаги беш асосий туркумга булиш мумкин:

  1. Моддий ёки археологик манбалар. Маълумки, энг кадимги давр тарихининг узига хос хусусияти, инсоният тарихида энг узок давом этишига карамай, у ёзма манбалар оркали ёритилмаганлигидадир. Одамзотнинг узок утмишидан дарак берувчи асосий маълумотлар - моддий (ашёвий) манбалар булиб, уларининг барчасини одамлар яратган ва улар инсон хаёти хамда фаолиятида мухим урин топган. Моддий манбаларнинг купи ер остида археологик ёдгорликларнинг маданий катламларида сакланади ва улар археологик казув ишлари оркали топиб текширилади.

Моддий ашёвий манбаларга тош, суяк, металлдан ишланган мехнат хамда жанг куроллари, кулда ва чархда ясалган сопол идишлар, кулолчилик буюмлари - урчук боши, сопол чирок хамда кадимий зеб-зийнатлар, санъат буюмлари, танга пуллар ва бошка топилмалар киради. Моддий манбалар ёзувсиз замонлардаги тарихимизни тиклаш учун улкан ахамият касб этади. Улар археологик ёдгорликлар - одамлар яшаган жойлар, энг кадимги манзилгохлар, кишлок ва шахар харобалари, коятош суратлари, хунармандчилик устахоналари, истехкомлар, ибодатхоналар, кадимги сугориш иншоотлари, ишлаб чикариш учун хомашё казиб олинган конлар урганилиши натижасида топилади.


  1. Download 3,05 Mb.

    Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   64




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©www.hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish