O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi mirzo ulug’bek nomidagi o’znekiston milliy universitetining jizzax filliali

3. STANDARTLASHTIRISHDA VALIDLIK VA ISHONCHLILIK 
TUSHUNCHALARI 
Psixodiagnostikaning standartlashtirish muammolari sarasiga kiruvchi 
muammolar bu testlardagi “validlik” va “ishonchlilik” muammolaridir. Bu ikki 
tamoyil metodika va testlarni standartlashtirishda asosiy omildir. Validlik mummosi 
baxsli muammolar sarasiga kirganligi bois u insonning xususiyatlarini, jamiyat 

---

13 
oldidagi o’rni, kasbiy salohiyati qay darajada ekanligini yanada aniqroq ko’rsatib 
berishga qaratilgandir. Ishonchlilik testning validlik kabi asosiy darajasini 
belgilovchi tamoyil hisoblanadi. Ishonchlilik test natijalarining darajalar 
muofiqligini muhit uchun axamiyatli ekanligi va sinaluvchining psixologik 
xususiyatlarini darajasini belgilaydi
7
. Umuman test va metodikalarning vaqt asosida 
bo’lishlik va xaqqoniyligini ko’rsatuvchi omildir. Endi qisqacha validlik va 
ishonchlilik tushunchalariga to’xtalib o’tsak. 
VALIDLIK
– ( ing. “xaqiqiy deb tan olish”, “tasdiqlash” ) test natijalarini 
baholashdagi asosiy mezon. Validlik tushunchasi progmatik g’oyaning asosiy amali 
deb biladi, shaxsning psixologik xususiyatlarini tekshira oladi. Ilgari validlik 
so’zining ma’nosi << testing sifati >> tushinilgan bo’lsa hozirgi paytda << test 
natijalarini interpretatsiya qilmoq >> bo’lib, asosiy tushuncha borligi va test 
natijalarini qo’llash tushiniladi. Validlik tushunchasi testning sifatini emas, balki 
testning natijalari bilan o’xshash taraflarini ko’rsatadi. 
Amerikalik olima A.Anastazining muloxazalariga qaraganda TEST ning 
VALIDLIGI – “testni o’lchovchi” va “ o’zgartiruvchi” degan ma’noni beradi. 
Validlik bizga metodikaning qo’llanishiga yaroqli yoki yaroqsizligini aniqlab 
beradi. Validlikni nazariy jihatlarini o’rganuvchi eng keng qo’’laniladigan usul bu 
konvergent validlik hisoblanadi. Boshqa metodikalar bilan taqqoslash diskreminant 
validlik hisoblanadi. Keyingi validlik bu progmatik validlik hisoblanadi. Bu 
metodikaning amaliy jihatdan qanchalik yaroqli ekanligini tekshiradi.