Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti iqtisodiyot fakulteti

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
TOSHKENT DAVLAT IQTISODIYOT UNIVERSITETI
IQTISODIYOT FAKULTETI

Ro’yxatga olindi № __________		Ro’yxatga olindi № __________
“______” ___________2020 y.		“______” ___________2020 y.

“TARMOQLAR IQTISODIYOTI” KAFERDASI

“MIKROIQTISODIYOT” fanidan
KURS ISHI
Mavzu: ISH HAQI VA UNING MEHNAT UNUMDORLIGIGA TA`SIRI
Bajardi : EK 56 guruh talabasi Yusupov Akmal
Ilmiy rahbar: ``Tarmoqlar iqtisodiyoti`` kafedrasi katta o`qituvchisi Yo`ldoshev G`olibjon Turg`unovich

Kurs ishi taqrizga topshirilgan sana “____” _______2020 y.		Kurs ishi taqrizdan qaytarilgan sana “____” _______2020 y.
Kurs ishi himoya qilingan sana “____” _______2020 y. Baho “_____” _________	___________ (imzo) ___________ (imzo) ___________ (imzo)	Komissiya a’zolari: __________________ __________________ __________________

ISH HAQI VA UNING MEHNAT UNUMDORLIGIGA TA`SIRI
Mundarija

KIRISH………………………………………………………………………….…3
I BOB. ISH HAQI TO’G’RISIDA TARIXIY VA IQTISODIY NAZARIYALAR
1 Insonlarning xo’jalik munosabatlari natijasida ish haqining vujudga kelishi….4
2 Ish haqining iqtisodiy mazmun va mohiyati…………………………………..6
3 Ish haqi turlari………………………………..………………………………22
II BOB. ISH HAQI FONDINI SHAKLLANTIRISH VA UNDAN FOYDALANISH HISOBI HAMDA ULARNI TAKOMILLASHTIRISH
1 Ish haqi darajasi va unga ta’sir etuvchi omillar……………………………..…27
2 Ish haqi fondini shakillantirish va uni hisobini takomillashtirish…………..….32
3 Ish haqining huquqiy asoslari…………..………..…………………………….35
XULOSA …………………………………………………………..…………….42
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR ………………………...……………..44
Kirish
Bugungi, ya’ni bozor iqtisodiyoti jadal rivojlanayotgan davrga kelib, aholining o’z ehtiyojlarini qondirish maqsadida o’z ishchi kuchi kapitali evaziga oladigan daromad, ya’ni ish haqi hayotimizning muhim bo’lagi bo’lib qoldi. Chunki bugungi iqtisodiyotimizni ish haqisiz tasavvur qilish ancha qiyin bo’lib qoldi. Shuning uchun ham, butun umrimiz mobaynida o’z ehtiyojlarimizni qondirish, farovon hayotga erishish maqsadida ish haqi haqida o’ylaymiz va o’ylashga majburmiz.
Insonlar umri mobaynida ish haqi haqida o’ylash bilan birga uni oshirish va yaxshilash haqida ham o’ylashab boradi. Har gal oldingi ishiga nisbatan yaxshiroq ishlashga harakat qiladi. Natijada aholi ish haqilari o’rtasida farq paydo bo’la boshlaydi. Bu esa iqtisodiyotda tom ma’noda raqobatni vujudga keltiradi.
Bir tasavvur qilib ko’raylik, aholi ish haqilari o’rtasida farq bo’lmasa, hamma uchun ish haqi bir xil qilib belgilansa jamiyatda qanday holat yuzaga kelar edi? Bunday holatda insonlar ish haqida kamroq o’lay boshlaydi, uni oshirishni va yaxshilashni esa umuman o’lamay qo’yishadi. Natijada ish unumdorligi pasayib, iqtisodiyotning rivojlanishi to’xtab qoladi va aksincha sustlasha boshlaydi.
Demak, ish haqi bugungi bozor iqtisodiyotining muhim bir bo’lagi, ya’ni raqobatni yuzaga keltiruvchi asosiy omil hisoblanar ekan.
Mavzuning dolzarbligi shundaki, korxonalarda mehnat va ish haqini tashkil etish hozirgi tez o’zaruvchan muhit va katta raqobat sharoitida korxonalar uchun asosiy yo’nalishlardan hisoblanadi. Aynan shu jihatdan korxona o’z ishchilarini ijtimoiy jihatdan himoyalaydi va ularni mehnatga bo’lgan munosabatini tubdan yaxshilashga sharoit yaratadi.

Darhaqiqat, ishchining ishlashidan asosiy maqsadi shundan iboratki, u daromad olishini ko’zlaydi. Agar ishchining ishi to’g’ri baholansa va oqilona yo’nalishlarda ish haqi to’lanadigan bo’lsa uning ishga bo’lgan munosabati ijobiy tarafga o’zgaradi. Bu bilan esa ish vaqtidan foydalanish samaradorligi o’zgaradi. Buning natijasida korxonaning foydasi ortadi.