Toshkent moliya instituti moliya fakulteti "davlatiy moliya" kafedrasi utanov asrorbek zokir o

2016-y. 2017-y. 2018-y. 2019-y.
Davlat tashqi qarzi Davlat ichki qarzi Davlat qarzi, jami

4. 
   rasm. Davlat qarzining dinamikasi¹³ (mlrd. doll.ekv.)
   

Davlat qarzining so’ngi yillardagi o’sishi dinamikasiga qaramay, xalqaro meʼyorlarga ko’ra O’zbekiston Respublikasi Davlat qarzi (YAIMga nisbatan 30,5 foiz), shu jumladan davlat tashqi qarzi (YAIMga nisbatan 27,0 foiz) moʻtadil darajada saqlanib qolmoqda.

70,0%
60,0%
50,0%
40,0%
30,0%
20,0%
10,0%

Rossiya

Qozog'iston

O'zbekiston

Belorusiya

Polsha

Qirg'iziston

Vietnam
0,0%

4. rasm. Ayrim mamlakatlarda davlat qarzining YAIMga nisbati¹⁴

(01.01.2019-yil holatiga)




¹³ Davlat statistika qo’mitasining ma’lumotlari. Manba: www.stat.uz – O’zbekiston Respublikasi Davlat statistika qo’mitasining rasmiy veb-sayti.

¹⁴ O'zbekiston Respublikasi Moliya vazirligining Davlat qarzi sharhi

Xususan, Xalqaro valyuta jamg’armasining 2019-yil aprel oyidagi “Qarz barqarorligi tahlili” hisobotida, O’zbekiston Respublikasining Davlat tashqi qarzi va umumiy davlat qarzi bo’yicha xatarlar past darajada ekanligi qayd etilgan. Jahon bankining “Xalqaro qarzdorlik statistikasi” maʼlumotiga ko’ra, 2019-yil 1-yanvar holatiga ko’ra davlat tashqi qarzining YAIMga nisbati Armanistonda 43,2%, Gruziyada – 38,7%, Tojikistonda – 38%, Belarus Respublikasida – 33,5%, Ozarbayjonda – 29,7%, Ukrainada – 27,7%, Vyetnamda – 21,8%, Turkiyada – 15,8% va Qozog’istonda – 14,2% ni tashkil etadi.

Davlat ichki qarzi haqida gap ketganda joriy yil davomida davlat ichki qarzi qoldig’i 2,0 mlrd. AQSH dollarini tashkil qilganini ko’rsak buladi. Xususan, O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi tomonidan jami 1 550,0 mlrd. so’mga teng davlat qimmatli qog’ozlari auksion savdolarini o’tkazish orqali joylashtirilishi natijasida 2019-yilning 1-yanvar holatiga jami joylashtirilgan davlat qimmatli qog’ozlari qoldig’i 1 250,0 mlrd. so’mni tashkil etdi. Shu bilan birga, 2020-yilning 1-yanvar holatiga O’zbekiston Respublikasi Hukumati kafolatlagan davlat ichki qarzi qoldig’i 1 865,0 mln. AQSH dollariga (yoki YAIMga nisbatan 3,2 foiz) yetdi. O’zbekiston Respublikasi Davlat ichki qarzining salmoqli ulushini O’zbekiston Respublikasining Tiklanish va taraqqiyot jamg’armasi tomonidan davlat ulushiga ega korxonalarga ajratilgan hamda O’zbekiston Respublikasi Hukumati tomonidan kafolatlangan xorijiy valyutadagi kreditlar tashkil etadi. Mazkur kreditlar iqtisodiyotni rivojlantirishning ustuvor yo’nalishlarini, shu jumladan rivojlanish davlat dasturlarini moliyalashtirish uchun yo’naltirilgan.

Taʼkidlash joizki, so’nggi paytlarda bank tizimini rivojlantirishga, raqobatbardoshligini oshirishga katta eʼtibor qaratilmoqda. Shuning sababli Hukumat tomonidan banklarga berilgan kafolatlar PQ-4487 (2019-yil 9-oktyabr) chaqirib olindi. Natijada Davlat ichki qarzi 2,0 mlrd. AQSH dollarni tashkil etmoqda. Xususan:

• 
  Davlat qimmatli qog’ozlari – 1 250,0 mlrd so’m;
  
• 
  Davlat kafolati ostida berilgan qarzdorlik – 1,9 mlrd. AQSH dollari.
  

3-jadval