Toshkent moliya instituti moliya fakulteti "davlatiy moliya" kafedrasi utanov asrorbek zokir o

jadval

Davlat qarzi qoldig’ining o’zgarishi¹²
mlrd. AQSH doll. ekvivalentida

	01.01.2019 y. holatiga	01.01.2020 y. holatiga
DAVLAT QARZI, JAMI	14,7	17,6

¹² O'zbekiston Respublikasi Moliya vazirligining Davlat qarzi sharhi

YAIMga nisbatan, foizda	29,1%	30,5%
1. Davlat tashqi qarzi	9,9	15,6
YAIMga nisbatan, foizda	19,6%	27,0%
1.1. Hukumat nomidan jalb qilingan	7,2	10,7
1.2. Hukumat kafolatlagan	2,7	4,9
2. Davlat ichki qarzi	4,8	2,0
YAIMga nisbatan, foizda	9,5%	3,5%
2.1. Hukumat nomidan jalb qilingan(DQQ)	0,1	0,1
Mlrd.so’mda	597,1	1 250
2.2. Hukumat kafolatlagan	4,7	1,9

O’tgan yil davomida O’zbekiston Respublikasi Davlat qarzining shakllanishi quyidagi omillar taʼsiri bilan izohlanadi:

• 
  O’zbekiston Respublikasi Hukumati nomidan imzolangan tashqi qarz bitimlari doirasida 1,1 mlrd. AQSH dollari hamda Hukumat kafolati ostida imzolangan tashqi qarz bitimlari doirasida 3,0 mlrd. AQSH dollari miqdoridagi mablag’lar o’zlashtirildi. Xususan: “Sho’rtan gaz-kimyo kompleksida ishlab chiqarilayotgan tozalangan metan negizida sintetik suyuq yoqilg’i ishlab chiqarish” (GTL), Taxiatosh, Navoiy va To’raqo’rg’on issiqlik elektr stansiyalarini qurish va modernizatsiya qilish hamda Navoiy va To’raqo’rg’on issiqlik elektr stansiyalarida mos ravishda 450 MVt va 900 MVt quvvatli bug’-gaz qurilmalarining ishga tushirish loyihalari mazkur mablag’lar hisobiga moliyalashtirildi. Loyihalar ishga tushganda yangi ish o’rinlari yaratiladi, ishlab chiqarish quvvatlari oshadi va yashash sharoitlari yaxshilanadi.
  
• 
  2019-yilning fevral oyida 1 mlrd. AQSH dollariga teng suveren xalqaro obligatsiyalari chiqarildi. Taʼkidlash joizki, suveren xalqaro obligatsiyalarini joylashtirishdan tushgan mablag’larning asosiy qismi tijorat banklari depozitlariga joylashtirilgan bo’lib, tijorat banklari tomonidan investitsion loyihalar bozor
  

stavkalarida moliyalashtirilishi sababli davlat byudjetidan tashqi qarzga xizmat ko’rsatish xarajatlari oshmaydi.

• 
  ichki moliyaviy bozorlarda 1 550,0 mlrd. so’mga teng davlat qimmatli qog’ozlari (DQQ) joylashtirildi. Joriy yilda o’tkazilgan 15 ta elektron auksion savdolarida muomala davri 6 oydan 3 yilgacha bo’lgan Davlat qimmatli qog’ozlarining joylashtirilishi minimal riskka ega bo’lgan qarz qimmatli qog’ozlari daromadligi uchun “benchmark” yaratish hamda ichki moliyaviy bozorlarni rivojlantirishga xizmat qiladi.
  
• 
  ichki davlat kafolati ostida 567,4 mln. AQSH dollariga teng strategik investitsion loyihalari moliyalashtirildi. Xususan, davlat korxonalari (O’zbekiston temir yo’llari, O’zbekiston havo yo’llari, O’zbekneftegaz va boshqalar) tomonidan amalga oshirilayotgan yirik investitsion dasturlarni O’zbekiston Respublikasining Tiklanish va taraqqiyot jamg’armasi (O’TTJ) hamda tijorat banklaridan moliyalashtirilishi uchun taqdim etilgan davlat kafolatlar davlat ichki qarzining 96 foizini tashkil etadi.
  
• 
  davlat qarziga xizmat ko’rsatilishi natijasida jami 1 131,6 mln. dollari miqdorida davlat qarzi so’ndirildi.
  

So’nggi yillarda mamlakatimizda har bir sohani rivojlantirishga katta eʼtibor berilmoqda. Davlat dasturlari ishlab chiqilib, dasturga barcha talablarga javob beruvchi loyihalar kiritilgan. Strategik ahamiyatga ega hamda kechiktirib bo’lmas ijtimoiy loyihalarni ijrosini taʼminlash maqsadida tashqi manbaalardan qarz mablag’lari jalb qilingan (ayrim loyihalar bo’yicha maʼlumotlar ilovada keltirilgan), xususan:

• 
  mamlakatimiz aholisining yashash sharoitini yaxshilashga qaratilgan loyihalarga (ichimlik suvi va barqaror elektrenergiyasi bilan taʼminlash, qishloq joylarida namunaviy uy-joylar qurish, taʼlim va sog’liqni saqlash sohalarini rivojlantirish va boshqalar) Hukumat nomidan tashqi qarz mablag’larini jalb qilish;
  
• 
  barqaror iqtisodiy o’sishni taʼminlashga qaratilgan va strategik iqtisodiy ahamiyatga ega bo’lgan yirik investitsion va infratuzilmaviy loyihalar uchun tashqi qarz mablag’larini Davlat kafolati ostida imtiyozli shartlarda jalb qilish.
  

20

18

₁₆ 14,7

¹⁴ 11,6

¹² 9,5

10

8

6

4

2

0

17,6