Jamlanmadagi bo‘tlovchi (yordamchi) mashinalarning etakchi mashinalar
tuxtovsiz ishini, ulardan vaqt bo‘yicha eng to‘liq foydalanilishini ta’minlaydigan
soni quyidagicha topiladi:
Bu erda:
P
evs
-
bo‘tlovchi mashinaning smenali ekspluatatsion unumdorligi.
Etakchi yoki bo‘tlovchi mashinaning smenali ekspluatatsion unumdorligi:
Bu erda:
t
CM
-
smenadagi ishlanadigan soatlar soni;
N
v
-
bir birlik maxuulotni ishlab
chiqarish uchun ishlash normasi/s;
k
v
-
smena ichidagi
nakgdan foydalanish
koeffitsienti
(k=t
noj
/t
CM
); t
non
-
smena ichidagi foydali vaqt, soat;
V
H
-
maxuulot
birligini ishlab chiqarish bo‘yicha ishlar hajmlari (me’yorda nazarda to‘tilgan
ulchagich),
Nvr -
mashinaning ulchagichga ishlash vaqtining texnik me’yori,
mashina-soat.
Kompleks mexanizatsiyani joriy etishda yo‘l-qurilish ishlari kompleks
mexanizatsiyasining namunaviy sxemalaridan, idoraviy mashinalar tipaxlaridan,
qurilish ishlarini olib borish bo‘yicha texnik
ko‘rsatmalardan foydalaniladi.
Oqim tezligiga bog‘liq holda mashinalar jamlanmasi unumdorligini bog‘lash.
Mashinalar jamlanmasi ikki bosqichda tuplanadi. Birinchi bosqichda ob’ekt
yoki uning qismining
hajmli-konstruktiv tavsiflari, belgilangan jarayon
texnologiyasi yoki ixtisoslashtirilgan oqimga bog‘liq xrlda etakchi mashinalarning
ekspluatatsion parametrlari, ularning turlari va markalari, shuningdek texnologik
zarur bo‘tlovchi mashinalar ruyxati belgilanadi va bunda tegishli tavsiya etilgan
nomenklaturadan (ma’lumotnomalar bo‘yicha ) foydalaniladi.
Mashinalarni
tanlashda hisob- kitoblarni soddalashtirish va tezlashtirish uchun ularning
parametrlari bo‘yicha ob’ektlarning texnologik jarayoni xarakteriga, yil davomida
yoki undan ham uzoqrok davrda qanday qurilishlar mo‘ljallanganiga qarab asosiy
etakchi mashinalarning parametrlari elektron-hisoblash mashinalari yordamida olib
boriladi.
Ikkinchi bosqichda yo‘l qurilishida ixtisoslashtirilgan oqimlar jarayonlarini bajarish
uchun mashinalarni joylashtirish sxemasi ishlab chiqiladi. Mashinalarni ularning
ekspluatatsion parametrlarining ishlar talablari va ularni bajarish texnologiyalari
parametrlariga mosligi asosida tanlash natijasida etakchi mashinalar turlarining va
ularga tegishli bo‘tlovchi mashinalar turlarining bir nechta variantlari ishlab
chiqiladi.
Avtomobil yo‘llari qurilishiga tashqiliy-texnik tayyorlanish
Mavjud qurilish me’yorlariga va koidalariga muvofiq yangi ob’ektlar
qurilishiga, shuningdek ularni kengaytirish va rekonstruksiya qilishga faqatpuxta
tayyorgarlik kurilgandan keyin ruhsat beriladi. Tayyorlov ishlari davomida qurilish-
montaj ishlarini
industrializatsiya qilish, patok usullarini maksimal darajada joriy
etish, mehnat umumdorligini oshirish, moddiy resurslardan foydalanishni
jalallashtirish uchun shart- sharoitlar yaratiladi.
Avtomobil yo‘llari qurilishiga uz vaqtida tayyorgarlik qurish ishlarning reja
asosida olib borilishida, shuningdek yo‘lni uz muddatida va muddatidan ilgari
topshirilishida katta auamiyatga ega.
Qurilishda ishtirok etayotgan
barcha tashqilotlar uchun, ularning
mansubligidan kat’iy nazar, qurilishga tayyorlanish usullarini tanlash va qo‘llash
bo‘yicha yagona koidalar va talablar o‘rnatilgan bo‘lib, ular eng so‘nggi ilm-fan va
texnika yutuklariga mos keladi va yo‘l-qurilish ishlab chiqarish samaradorligini
oshirishga xizmat qiladi. Qurilish ishlab chiqarishiga tayyorgarlik qurishning
yagona tizimi deganda tashqiliy, texnik, texnologik va reja-iktisodiy tusdagi, o‘zaro
bir-biriga bog‘langan tayyorlov tadbirlari majmuasi tushuniladi, ular ob’ektlar
qurilishini boshlash va amalga oshirish va ularni o‘z vaqtida foydalanishga
topshirish imkonini ta’minlaydi.
Avtomobil yo‘llari qurilishiga muhandislik-ishlab chiqarish nuqtai nazaridan
tayyorgarlik qurishning asosiy yo‘nalishi - qurilishni
umumiy tayyorlash va bosh
pudratchi qurilish tashqilotlarini umumiy tayyorlash (bu ishlar qurilishning boshida
amalga oshiriladi), Avtomobil yo‘llari qurilishi bo‘yicha asosiy ishlarni tashqiliy-
texnik tayyorlash (tayyorlov davrida olib boriladi).
Qurilish ishlab chiqarishini umumiy tayyorlash qurilishni boshlash uchun
zarur shart-sharoitlarni yaratishdan iborat. Uni buyurtmachi loyixd va qurilish
tashqilotlari, shuningdek Xalk depo‘tatlari maxalliy kengashlari va boshqa
manfaatdor tashqilotlar ishtirokida olib boradi.
Bosh pudratchi tashqilotlarni tayyorlash barcha bo‘linmalarning ishlab
chiqarish dasturlarini bajarishi uchun zarur sharoitlarni yaratish maqsadida amalga
oshiriladi.
Asosiy ishlarga tashqiliy-texnologik tayyorgarlik bevosita tayyorlov davrida
olib boriladi. Uning tarkibiga ob’ektlarni belgilangan
muddat ichida qurish va
foydalanishga topshirish uchun zarur ishlarni bajarish, ishlab chiqarish jarayoniga
texnik tayyorlanish va tayyorlov davrining qurilish ishlarini amalga oshirish kiradi.
Umumiy tayyorlov davrida tashqiliy-texnologik tayyorgarlik olib boriladi, u
texnik tayyorgarlik ishlari va ushbu davr ishlarini olib borishdan iborat.
Texnik tayyorgarlikka quyidagilar kiradi: loyiha hujjatlarini puxta tayyorlash unga
tuzatishlar kiritish, trassani tiklash va mustahkamlash, yo‘l qurilishi xududini
tekshirish, aloxida ob’ektlar bo‘yicha asosiy davr ishlarini tashqil qilish loyihalarini
tuzish, er ajratish va xk.
Texnik tayyorgarlik davomida ishlarni bajarish loyihalari tuziladi, yo‘l
qurilishi bo‘yicha ishlab chiqarish korxonalari namunanii loyihalari geografik joyga
bog‘lanadi, maxalliy avtomobil yo‘llaridai foydalanish imkoniyatlari,
ishchilar
uchun turar joydan foydalanish, suv va elektr ta’minoti va xk. urganiladi. Texnik
tayyorgarlikka shuningdek iqlim, geologik va gidrogeologik sharoitlarni urganish
xam kiradi.
Texnik tayyorgarlik asosan bosh pudratchi xududiy va sudpudratchi
ixtisoslashtirilgan trestlar va qurilish bopщarmalarining texnik va ishlab chiqarish
bulimlari xodimlari tomonidan olib boriladi.
Tayyorgarlik davrida bir kator qurilish ishlari olib boriladi. Bular: qurilish xududini
uzlashtirish (ajratilgan erni tozalash), shuningdek vaqtincha Avtomobil yo‘llari
qurish, vaqtincha suv va energiya ta’minoti manbalarini o‘rnatish,
vaqtinchalik
binolar va inshootlarni qurish, yo‘l qurilishining ishlab chiqarish korxonalarini
tuzish.
Do'stlaringiz bilan baham: 
