Fiziologiya

So‘rilish funksiyasi.So‘rilish - oziq moddalarning parchalanish mahsulot-larini hazm yo‘lidan ichki muhitga, qon va limfaga o‘tkazilishidir. So‘rilgan modda organizmga yetkazib beriladi va to‘qimadagi modda almashinuvida ishlatiladi. Doimo namlangan epiteliy va shilliq parda yuzasiga yakin joylashgan kon tomirlar so’rilishni ta’minlab turadi.Shilliq pardaning so’rish xususiyati uning turli qism-larida va turli moddalarga nisbatan bir xil emas. U yod, natriy, kaliy, ba’zi amino-kislotalar, validol, glistirin v.b.uchun o’tkazuvchandir. Og’iz shilliq pardasining xususiyatlaridan klinik amaliyotda organizmga dorivor moddalarni kiritish uchun foydalanadilar (Orlov R.S. 2010).
Og’iz bo’shlig’i a’zolaridagi patologik jarayonlar ba’zi ichki a’zolarga salbiy ta’sir etadi.Chunonchi, tishlarning patologik harakatchanligi va tishlardan maxrum bo’lish ovqatning og’iz bo’shlig’ida chala ishlanishi oqibatida me’da va ichaklar motor va sekretor faoliyatida aks etadi. Uz navbatida hazm yo’llari pastki qismlaridagi patologik jarayonlar og’iz shilliq pardasi holatini o’zgartirishi mumkin. Bunday uzaro ta’sir turli hazm a’zolari orasidagi anatomik, fiziologik va gumoral bog’lanishlar tomonidan ta’minlanadi.
Og‘iz bo‘shlig‘idan karbonsuvlar so‘lak bezi α-amilazasi ta'sirida dekstrin, maltooligosaxarid va maltozalargacha parchalanadi. Oziq modda og‘iz bo‘shlig‘ida qisqa vaqt davomida bo‘lganligi tufayli deyarli so‘rilmaydi. Lekin ayrim dorivor moddalar og‘iz bo‘shlig‘idan so‘rila boshlaydi va bunday moddalar test sifatida tibbiyotda ishlatiladi. Me'dada oz miqdorda aminokislotalar, glyukoza, bir muncha miqdorda suv va unda erigan mineral moddalar hamda ko‘p miqdorda alkogol so‘riladi. Oziq moddalarning ko‘pchilik qismi, suv va elektrolitlar, asosan, ingichka ichakdan qonga o‘tadi. Yo‘g‘on ichakda ko‘p miqdorda suv va oz miqdorda glyukoza, aminokislotalar va boshqa moddalar so‘riladi. So‘rilishning tezligi mazkur jarayonning amalga oshayotgan yuzaning kattaligiga bog‘liq. So‘rilish yuzasi qanchalik katta bo‘lsa, moddalarning transporti shunchalik yuqori tezlikda bo‘ladi. ( Kuchkarova L.S., Almatov K.T., 2010).